Preventie van angst en depressie op basisschool effectief
On 15/10/2015 by Redactie StandardHet programma “Vrienden voor het Leven”, dat zich richt op angst en depressie bij kinderen, blijkt effectief wanneer het ingezet wordt op school. Deze veelvoorkomende problemen beïnvloeden niet alleen het huidige welbevinden van kinderen, maar kunnen ook een negatieve invloed hebben op hun verdere leven. “Daarom is preventie van angst en depressie van groot belang, maar helaas krijgen maar weinig kinderen hulp, of pas wanneer er al ernstige problemen zijn”, zo stelt Mia Kösters van de GGD Amsterdam, die op 22 oktober 2015 promoveert aan de Vrije Universiteit. Uit haar proefschrift blijkt onder meer dat preventie op school in plaats van in een geestelijke gezondheidsorganisatie (GGZ-organisatie) een goede strategie kan zijn om meer kinderen die hulp nodig hebben tijdig te bereiken. Voordelen van preventie op school zijn onder andere dat veel kinderen tegelijk bereikt kunnen worden en dat kinderen niet door hun ouders naar een hulpinstelling gebracht hoeven te worden.
Kösters’ proefschrift presenteert het door haar gedane onderzoek naar de effectiviteit en implementatie van het preventieprogramma “Vrienden voor het leven” tegen angst en depressie bij kinderen op de basisschool.
Vrienden voor het leven
Vrienden voor het Leven is een preventieprogramma tegen angst en depressie dat op de basisschool wordt uitgevoerd. Het programma is gebaseerd op cognitieve gedragstherapie (CGT) en het bestaat uit tien wekelijkse sessies, booster- en oudersessies. Vrienden voor het Leven wordt sinds 2007 in Amsterdam geïmplementeerd als geïndiceerd preventieprogramma, voor kinderen die al angst- of depressieve klachten hebben, maar nog geen klinische stoornis. Het programma wordt aangeboden in groep 6, 7 en 8 op de basisschool door preventiewerkers van een lokale GGZ-organisatie onder schooltijd.
Kösters onderzocht de mate waarin aan het protocol werd vastgehouden, de vaardigheid van de preventiewerkers, de betrokkenheid van de kinderen en de mate van blootstelling aan het programma. Kösters: “Na afloop van het programma beoordeelden kinderen hoeveel ze aan het programma hadden gehad en in hoeverre ze het leuk vonden om deel te hebben genomen. Daarnaast werd gevraagd of ze het programma aan andere kinderen zouden aanbevelen. Met online focusgroepen en gestructureerde telefonische interviews deden zij en haar collega’s aanvullend onderzoek naar de mening van ouders en kinderen over het programma”.
Effectiviteit
Vrienden voor het Leven bleek direct na afloop een significant positief effect te hebben op door kinderen zelfgerapporteerde angst- en depressiesymptomen. Gedurende de twaalf maanden na afloop rapporteerden de interventiekinderen steeds verder dalende angst- en depressiesymptomen. Deze bevindingen werden echter niet bevestigd door leerkracht- en klasgenoot-rapportages.
Leerkrachten rapporteerden geen significante interventie-effecten. Kösters: “Dit kan veroorzaakt zijn doordat klasgenoten de deelnemende kinderen tien keer de klas zagen verlaten om mee te doen aan Vrienden voor het Leven, waardoor er wellicht meer focus kwam te liggen op internaliserend gedrag van de deelnemers tussen de voor- en nameting. Dat dit effect na verloop van tijd verdween, kan verklaard worden doordat er na afloop van het programma minder op het gedrag van deelnemers werd gelet”.
Implementatie in de dagelijkse schoolpraktijk
Met een procesevaluatie werd de implementatie van Vrienden voor het Leven onderzocht. Daarin werd vastgesteld dat kinderen goed deelnamen aan het programma en dat ze gemiddeld bij negen van de tien sessies aanwezig waren. Kinderen beoordeelden het programma positief: ze vonden het programma nuttig, leuk en ze zouden het aan andere kinderen aanraden. Een opmerkelijk punt was volgens Kösters dat de kinderen het programma beter beoordeelden naarmate de preventiewerkers zich minder aan het protocol hielden. “Waarschijnlijk deden de preventiewerkers aanpassingen aan het programma zodat het beter paste bij de behoefte van de groepen. We vonden vrijwel geen relatie tussen programma-integriteit en programma-uitkomsten”.
De meeste ouders en kinderen beoordeelden het programma positief, en de meerderheid dacht dat het effectief was in die zin dat het gedragsverandering bij het kind teweegbracht. Negatief commentaar van kinderen had vooral betrekking op het missen van schoolactiviteiten door deelname aan het programma of dat bepaalde programmaonderdelen te vaak herhaald werden. Preventiewerkers gaven aan dat de opkomst bij oudersessies laag was. Kösters: “Tijdens de interviews met ouders gaven zij aan dat ze andere verplichtingen hadden, te druk waren of dat ze niet geïnformeerd waren over het moment waarop de sessies waren”. De ouders die wel waren geweest, beoordeelden de sessies positief.
Uitrollen
Kösters concludeert dan ook dat Vrienden voor het Leven als geïndiceerd preventieprogramma angsten en depressieve klachten langdurig en voortdurend vermindert, wanneer het geïmplementeerd wordt in de dagelijkse schoolpraktijk. Zij beveelt op basis van haar conclusies verdere implementatie aan als geïndiceerd preventieprogramma in Nederland.
Het hele proefschrift van Mia Kösters is te downloaden vanaf de site van de Vrije Universiteit. Meer informatie over het programma Vrienden voor het Leven kan gedownload worden vanaf de website van het vriendenprogramma.
Interessant artikel? Meld u dan nu aan voor onze gratis nieuwsbrief en mis nooit meer iets!
Mee discussiëren over dit en andere artikelen? Dat kan in onze Linkedin-groep.
You may also like
Archieven
- april 2024
- maart 2024
- februari 2024
- januari 2024
- december 2023
- november 2023
- oktober 2023
- september 2023
- augustus 2023
- juni 2023
- mei 2023
- april 2023
- maart 2023
- februari 2023
- januari 2023
- december 2022
- november 2022
- oktober 2022
- september 2022
- juni 2022
- mei 2022
- februari 2022
- januari 2022
- december 2021
- november 2021
- oktober 2021
- september 2021
- augustus 2021
- juni 2021
- april 2021
- maart 2021
- februari 2021
- januari 2021
- november 2020
- oktober 2020
- september 2020
- augustus 2020
- juli 2020
- juni 2020
- mei 2020
- april 2020
- maart 2020
- februari 2020
- januari 2020
- december 2019
- november 2019
- oktober 2019
- september 2019
- augustus 2019
- juni 2019
- mei 2019
- april 2019
- maart 2019
- februari 2019
- januari 2019
- december 2018
- november 2018
- oktober 2018
- september 2018
- augustus 2018
- juli 2018
- juni 2018
- mei 2018
- april 2018
- maart 2018
- februari 2018
- januari 2018
- december 2017
- november 2017
- oktober 2017
- september 2017
- juni 2017
- mei 2017
- april 2017
- maart 2017
- februari 2017
- januari 2017
- december 2016
- november 2016
- oktober 2016
- september 2016
- augustus 2016
- juli 2016
- juni 2016
- mei 2016
- april 2016
- maart 2016
- februari 2016
- januari 2016
- december 2015
- november 2015
- oktober 2015
- september 2015
- augustus 2015
- juli 2015
- juni 2015
- mei 2015
- april 2015
- maart 2015
- februari 2015
- januari 2015
- december 2014
- november 2014
- oktober 2014
- september 2014
- juli 2014
- juni 2014
- mei 2014
- april 2014
- maart 2014
- februari 2014
- januari 2014
- december 2013
- november 2013
- oktober 2013
- september 2013