Kleuteronderwijs: zelf voorspellen en verklaringen zoeken
On 28/03/2014 by Redactie StandardKinderen in het kleuteronderwijs zijn gefascineerd door alles wat te maken heeft met wetenschap en techniek. Ze bestoken volwassenen met waarom-vragen. Heidi Meindertsma onderzocht hoe kinderen in het kleuteronderwijs presteren als ze bij het uitvoeren van een taak moeten voorspellen en verklaren wat er gebeurt. “Prestaties van kleuters hangen vooral af van de context, zoals de inrichting van de taak of het soort objecten dat we gebruiken. Ook het gedrag van volwassenen blijkt van grote invloed op hoe een kind in het kleuteronderwijs presteert.” Meindertsma promoveert op 31 maart aan de Rijksuniversiteit Groningen.
Wat kan een kleuter op het gebied van wetenschap en techniek en onder welke omstandigheden? Dat was de hoofdvraag van het onderzoek van Meindertsma. Het maakt deel uit van het onderzoeksprogramma TalentenKracht, gericht op kinderen tussen de drie en veertien jaar met als doel de natuurlijke interesse van kinderen voor wetenschap en techniek te behouden. Meindertsma: “Om erachter te komen wat maakt dat kinderen in het kleuteronderwijs zo geïnteresseerd zijn in wetenschap en techniek, moet je eerst onderzoeken wat ze precies kunnen. Als je dat weet kun je kijken hoe je die interesse vast kunt houden als ze ouder worden.”
Drijven en zinken
Ze liet kinderen verschillende taakjes uitvoeren en onderzocht bijvoorbeeld in hoeverre kinderen in het kleuteronderwijs kunnen voorspellen of een knikker zinkt of drijft en of ze kunnen verklaren waarom dat zo is. Meindertsma: “De prestatie van een kleuter ontstaat op het moment zelf en verandert voortdurend. Het weet nog niet dat drijven en zinken te maken heeft met gewicht en bedenkt de verklaring ervoor op het moment zelf. Later wordt die kennis een automatisme.”
Voorspellen en verklaren zijn verschillende processen
Opmerkelijk vindt ze dat ze nauwelijks verband kon vinden tussen voorspellen en verklaren. “Als een kind goed kan voorspellen dat een potlood drijft, betekent dat niet dat het dit ook kan verklaren. Andersom kan een kind dat iets verkeerd heeft voorspeld een complexe en correcte verklaring geven. Het lijkt erop dat voorspellen en verklaren voor kinderen in het kleuteronderwijs twee leerprocessen zijn die niet veel met elkaar te maken hebben.”
Hoge fluctuaties in kleuteronderwijs
Het viel Meindertsma ook op dat de prestaties van kinderen in het kleuteronderwijs heel snel fluctueren: een kind dat eerst prima kan verklaren waarom een gummetje drijft en een knikker niet, kan vijf minuten later niet uitleggen waarom een potlood drijft. “Die variatie is bijzonder. Daaruit kun je afleiden dat een momentopname, zoals tijdens een toets, alleen iets zegt over wat een kind nu kan, maar weinig over wat het over een uur of overmorgen presteert.”
Invloed van een volwassene
De context en dan met name het gedrag van een volwassene blijkt van grote invloed op de prestaties van de bestudeerde kinderen in het kleuteronderwijs. Meindertsma: “Kinderen geven de meest complexe antwoorden als er een volwassene bij is die hen voortdurend aanmoedigt door vragen te stellen en taken te herhalen. Meteen het goede antwoord geven is de gemakkelijke weg. Kleuters komen zelf wel met verklaringen als je maar doorvraagt. Die verklaringen zijn vaak heel inventief. Dan zeggen ze bijvoorbeeld dat een potlood drijft omdat het blauw is. Of dat een muntje zinkt omdat het geld is.”
Implicaties voor het kleuteronderwijs
Haar onderzoek is fundamenteel, maar heeft zeker implicaties voor het kleuteronderwijs, is haar overtuiging. “Wat ik heb gevonden is dat kleuters gebaat zijn bij een optimale leeromgeving waarbij ze de kans krijgen zelf ontdekkingen te doen en verklaringen te bedenken. De visie van TalentenKracht is dat als je dat op deze leeftijd niet goed aanpakt, dat een cumulatief effect heeft. Dan verliezen kinderen hun belangstelling voor de wetenschap en techniek en daarmee doe je ze tekort.”
Een open gesprek
Meindertsma beveelt leerkrachten die werkzaam zijn in het kleuteronderwijs, maar ook ouders aan om de tijd te nemen om één-op-één met kinderen te praten over vraagstukken uit de wetenschap en techniek. “Als een kind vraagt waarom de maan vanavond zo groot is, ga dan een vraaggesprek aan in plaats van het antwoord meteen te geven. Laat kinderen zelf komen met verklaringen, daar leren ze het meeste van.” Daarbij vindt ze het essentieel dat leerkrachten die vormgeven aan het kleuteronderwijs zo’n gesprek met een open blik in gaan, zonder in hun achterhoofd rekening te houden met de scores die een kind tot nu toe op toetsen heeft behaald. “Ik vind persoonlijk dat er teveel belang wordt gehecht aan toetsen omdat ze niet weergeven hoe een kind een bepaald niveau heeft behaald. Een toets zegt niets over wat een kind had kunnen leren als het optimaal was begeleid en wat het nog kan leren door het een optimale leeromgeving aan te bieden. Uit mijn onderzoek blijkt vooral dat jonge kinderen erg variabel zijn in hun prestaties en eenmalig toetsen doet daar geen recht aan.”
Vond u dit een interessant artikel over kleuteronderwijs? Schrijf u dan nu in voor onze gratis digitale nieuwsbrief en mis nooit meer iets!
You may also like
Archieven
- april 2024
- maart 2024
- februari 2024
- januari 2024
- december 2023
- november 2023
- oktober 2023
- september 2023
- augustus 2023
- juni 2023
- mei 2023
- april 2023
- maart 2023
- februari 2023
- januari 2023
- december 2022
- november 2022
- oktober 2022
- september 2022
- juni 2022
- mei 2022
- februari 2022
- januari 2022
- december 2021
- november 2021
- oktober 2021
- september 2021
- augustus 2021
- juni 2021
- april 2021
- maart 2021
- februari 2021
- januari 2021
- november 2020
- oktober 2020
- september 2020
- augustus 2020
- juli 2020
- juni 2020
- mei 2020
- april 2020
- maart 2020
- februari 2020
- januari 2020
- december 2019
- november 2019
- oktober 2019
- september 2019
- augustus 2019
- juni 2019
- mei 2019
- april 2019
- maart 2019
- februari 2019
- januari 2019
- december 2018
- november 2018
- oktober 2018
- september 2018
- augustus 2018
- juli 2018
- juni 2018
- mei 2018
- april 2018
- maart 2018
- februari 2018
- januari 2018
- december 2017
- november 2017
- oktober 2017
- september 2017
- juni 2017
- mei 2017
- april 2017
- maart 2017
- februari 2017
- januari 2017
- december 2016
- november 2016
- oktober 2016
- september 2016
- augustus 2016
- juli 2016
- juni 2016
- mei 2016
- april 2016
- maart 2016
- februari 2016
- januari 2016
- december 2015
- november 2015
- oktober 2015
- september 2015
- augustus 2015
- juli 2015
- juni 2015
- mei 2015
- april 2015
- maart 2015
- februari 2015
- januari 2015
- december 2014
- november 2014
- oktober 2014
- september 2014
- juli 2014
- juni 2014
- mei 2014
- april 2014
- maart 2014
- februari 2014
- januari 2014
- december 2013
- november 2013
- oktober 2013
- september 2013