Relatie tussen autisme en criminaliteit in Pro Justitia rapportages?
On 20/09/2017 by Redactie StandardDe afgelopen jaren vonden er in Nederland en daarbuiten meerdere strafzaken plaats waarin gedragsdeskundigen een verdachte diagnosticeerden met een autisme spectrum stoornis die relevant zou zijn voor de totstandkoming van het delict. Autisme vormt geen uitzondering meer op het palet van stoornissen zoals die tegenwoordig opgetekend worden door Nederlandse pro Justitia rapporteurs. Ook in de forensisch-psychiatrische literatuur zijn gedetailleerde gevalsbeschrijvingen te vinden, met name van mensen met het syndroom van Asperger die atypische en soms gewelddadige misdaden pleegden.
Rapporteurs
Hilde Tjeerdema zocht in haar proefschrift een antwoord op de vraag hoe relaties tussen autistische aandoeningen en delinquentie tot stand komen in de onderzoeken van Nederlandse pro Justitia rapporteurs. Deze onderzoeken werden onder andere in het Pieter Baan Centrum verricht. Zij beschrijft hoe de relatie tussen het syndroom van Asperger en delinquentie een object van onderzoek werd en hoe voorbeeldportretten hierin een sleutelrol vervulden. Verder analyseert zij de manieren waarop forensische gedragsdeskundigen in hun rapporten relaties leggen tussen het syndroom van Asperger en delinquentie; wat voor soort verhalen zijn er te vinden in deze rapporten? Hoe komt een redenering van stoornis naar delict tot stand en welke dilemma’s ervaren de deskundigen hierbij zelf?
Autisme en criminaliteit
Wetenschappers blijken verdeeld over de vraag of autisten meer dan niet-autisten delinquent gedrag vertonen. Tjeerdema: “Kwantitatief onderzoek geeft hierover geen uitsluitsel. Ook gevalsbeschrijvingen en theoretische beschouwingen leveren niet één specifieke verklaring voor de veronderstelde relatie. Dit roept de vraag op of er wel een gezamenlijke noemer bestaat waaronder we deze gevallen kunnen scharen. Bestaat er zoiets als een geschiedenis van associaties tussen het syndroom van Asperger en delinquentie?”
Frictie
Er bestaat volgens de onderzoekster ook de nodige frictie tussen verschillende tradities van kennisverwerving door de menswetenschappen en de daarbij behorende mensbeelden. Er blijkt wrijving te bestaan tussen enerzijds de veronderstelde chronologische manier van rapporteren – van diagnostiek naar doorwerking naar aanbeveling – en anderzijds de soms praktische, niet-chronologische strategieën van schrijven. Tjeerdema: “Er is een fundamentele mismatch tussen epidemiologische data en het ene geval waarover de experts rapporteren. Dit alles vereist van rapporteurs vakmanschap in het creëren van een zekere laveerruimte tussen schurende domeinen. Ik betoog dat de logica van, wat rapporteurs metaforisch uitleggen als ‘paden volgen’, ‘een verhaal maken’ en ‘lijntjes vastknopen’, valt te begrijpen als een lokaal gesitueerde rationaliteit die tegemoetkomt aan deze vereiste.”
Medisch dossier
Het blijkt onder meer dat de structuur van pro Justitia rapportages in algemene zin de logica van een medisch dossier volgt waarbij algemene observaties, fysieke en gedragskenmerken voorafgaan aan de formele diagnose. Tjeerdema: “Omdat bij het leeuwendeel van de autistische verdachten al in de kindertijd een ontwikkelingsstoornis is gediagnosticeerd en omdat de rapporteurs pas gaandeweg het rapport diagnostische overwegingen te berde brengen, lijkt de aanloop naar die overwegingen nogal eens kunstmatig en onnodig formalistisch.”
Het overwegen van alternatieven blijft volgens Tjeerdema ook vrijwel achterwege. “Voor het overdenken van eigen potentiële denkfouten geeft het format evenmin ruimte terwijl dit de analyse zou versterken”, zo betoogt zij in haar proefschrift. Zij pleit in dit verband dan ook voor meer transparantie en navolgbaarheid door het constructiewerk van rapporteurs zichtbaarder te houden dan nu vaak het geval is.
Interessant artikel? Meld je dan nu aan voor onze gratis nieuwsbrief en mis nooit meer iets!
Meediscussiëren over dit artikel kan in onze LinkedIn-groep.
You may also like
Archieven
- maart 2024
- februari 2024
- januari 2024
- december 2023
- november 2023
- oktober 2023
- september 2023
- augustus 2023
- juni 2023
- mei 2023
- april 2023
- maart 2023
- februari 2023
- januari 2023
- december 2022
- november 2022
- oktober 2022
- september 2022
- juni 2022
- mei 2022
- februari 2022
- januari 2022
- december 2021
- november 2021
- oktober 2021
- september 2021
- augustus 2021
- juni 2021
- april 2021
- maart 2021
- februari 2021
- januari 2021
- november 2020
- oktober 2020
- september 2020
- augustus 2020
- juli 2020
- juni 2020
- mei 2020
- april 2020
- maart 2020
- februari 2020
- januari 2020
- december 2019
- november 2019
- oktober 2019
- september 2019
- augustus 2019
- juni 2019
- mei 2019
- april 2019
- maart 2019
- februari 2019
- januari 2019
- december 2018
- november 2018
- oktober 2018
- september 2018
- augustus 2018
- juli 2018
- juni 2018
- mei 2018
- april 2018
- maart 2018
- februari 2018
- januari 2018
- december 2017
- november 2017
- oktober 2017
- september 2017
- juni 2017
- mei 2017
- april 2017
- maart 2017
- februari 2017
- januari 2017
- december 2016
- november 2016
- oktober 2016
- september 2016
- augustus 2016
- juli 2016
- juni 2016
- mei 2016
- april 2016
- maart 2016
- februari 2016
- januari 2016
- december 2015
- november 2015
- oktober 2015
- september 2015
- augustus 2015
- juli 2015
- juni 2015
- mei 2015
- april 2015
- maart 2015
- februari 2015
- januari 2015
- december 2014
- november 2014
- oktober 2014
- september 2014
- juli 2014
- juni 2014
- mei 2014
- april 2014
- maart 2014
- februari 2014
- januari 2014
- december 2013
- november 2013
- oktober 2013
- september 2013