Het wordt tegenwoordig heel normaal gevonden om een computer of spelcomputer in huis te hebben. “Dit betekent dat de kans op verslaving aan social media of computergames vele malen groter is voor jongeren dan voorheen”, aldus pedagoog André Parren. Vooral voor ouders is het digitale tijdperk waar wij tegenwoordig in leven op vele gebieden nog onbekend. Hierdoor weten ouders en ook professionals, die met deze jongeren werken, vaak niet wat de jongeren op de computer doen.
Autisme
“De allesoverheersende vraag die ouders en professionals hebben is dan ook: hoe om te gaan met het gamegedrag van de jongere met een autismespectrum stoornis? Jongeren met autisme lopen meer risico op het ontwikkelen van een gameverslaving. Zij hebben vaak moeite met het aanbrengen van structuur, maar hebben hier wel behoefte aan. Het spelen van een game voelt voor jongeren met autisme heel prettig en veilig, omdat een game een gestructureerde leefomgeving is met duidelijke afspraken en voor een groot deel voorspelbaar is. Met name de prettige en veilige sfeer zorgt er voor dat ze langer door willen blijven spelen”, zo schrijft Parren in zijn zojuist verschenen e-book over dit onderwerp.
Theory of Mind
In een game spelen zogeheten Theory of Mind vaardigheden, zoals het vermogen om meningen, gedachten en overtuigingen van anderen te herkennen en begrijpen, een minder belangrijke rol dan in het echte leven. Gedachten en gevoelens van anderen hoeven in een game immers niet herkend te worden. “Het gebruik van emoticons en chatten biedt ruimte om een duidelijke structuur van communiceren te gebruiken zonder de druk dat het antwoord te lang op zich laat wachten. De online gamewereld vinden jongeren met autisme een goede uitkomst, omdat ze daar wel met anderen in gesprek durven te gaan en hun deskundigheid kunnen laten zien. Ze kunnen op elk tijdstip online komen en gaan vaak langer door met gamen, omdat anderen nog online zijn”, aldus de gespecialiseerd pedagoog.
Kwetsbaar
Maar wat maakt jongeren met kenmerken van autisme dan zo kwetsbaar om verslaafd te raken aan online gaming?
Parren: “Jongeren met autisme hebben vaak nauwelijks een beeld van hun toekomst omdat ze moeite hebben met de verbeelding daarvan, en staan daardoor minder open voor waarschuwingen voor negatieve lange termijn effecten. Zij ervaren niet dat veel gamen voor problemen kan zorgen. In games worden vaak vaste routines gebruikt, waardoor de games voor jongeren met autisme aantrekkelijker worden. Zij vinden het prettig om telkens dezelfde handelingen te doen om een volgend level te halen. De vaste routines zorgen ervoor dat ze het moeilijker vinden om te stoppen met het spel en gaan dus langer door”.
Daarnaast hebben deze jongeren vaak een verstoord tijdsbesef, waardoor ze geen onderscheid kunnen maken tussen een minuut, een half uur of twee uur. Dit zorgt ervoor dat ze langer blijven gamen dan eigenlijk de bedoeling was en beseffen niet welke gevolgen dit heeft voor bijvoorbeeld hun gezondheid of huiswerk.
Ook fysieke prikkels spelen volgens Parren een rol: “Jongeren met autisme voelen soms minder snel pijnprikkels en stress, bijvoorbeeld hoofd-, nek- en rugpijn waardoor ze langer achter de computer blijven zitten om een game te spelen. Verder kan het spelen van een game juist stress reducerend werken”.
Vluchtgedrag
Van de moeite die zij in het echte leven vaak hebben met sociale interacties, hebben jongeren met autisme in een game vaak minder last omdat ze praten via chatgesprekken en dus niet oog in oog staan met iemand. “De non-verbale communicatie ontbreekt. Hierdoor vinden deze jongeren het prettiger en veiliger om zich in de virtuele wereld te begeven. Ze hebben vaak veel kennis over de game en dat wordt door anderen gewaardeerd. Dit zorgt ervoor dat ze langer de game willen blijven spelen en niet willen ’terugkeren’ naar de echte wereld”, zo stelt Parren.
Behalve om sociale contacten te vermijden, gebruiken jongeren met autisme games ook om in te vluchten voor hun problemen, omdat negatieve gevoelens daar plaats maken voor plezier en uitdaging. Het spelen van een game wordt een oplossing om te ontsnappen aan de werkelijkheid. “In plaats van dat ze leren omgaan met stress en spanningen, duiken ze onder in de virtuele wereld waar ze zich prettiger en veiliger voelen. Hierdoor gamen ze vaak ook langer”, stelt de orhopedagoog vast. “Bovendien hebben mensen met autisme vaker psychische klachten, zoals depressieve gevoelens, sociale angsten en een negatief zelfbeeld. De angsten komen voort uit onverwachte veranderingen en veroorzaken stress. Ze weten vaak niet wat ze met hun gevoelens aan moeten en gaan daardoor vaker en langer games spelen”.
Eigentijds
Gamen als tijdverdrijf past bij deze tijd, zo relativeert Parren. “Vroeger las men een boek, maar heden ten dage zit men op social media of speelt men een game, op zich niks mis mee natuurlijk. Ouders en professionals hoeven zich niet meteen zorgen te maken als een jongere met autismeveel tijd besteedt aan gamen of bijvoorbeeld social media. De jongere kan meerdere interesses hebben en kan dan op meerdere manieren ontspannen. Het is daarbij wel van belang dat de jongere een goed dag- en nachtritme heeft en gewoon naar school of werk gaat. Als dit allemaal gebeurt dan is er waarschijnlijk geen sprake van een gameverslaving en weinig reden tot ongerustheid voor de ouders en professional”.
