Foto: Alden Chadwick
Een bipolaire stoornis is evenzeer oorzaak als gevolg van stressvolle gebeurtenissen en een gebrek aan sociale steun. Dat stelt de Leidse klinisch psychologe Manja Koenders in haar proefschrift.
Bipolaire stoornis creëert eigen omstandigheden
Bij mensen met een bipolaire stoornis, ook wel manische depressie genoemd, wisselen depressieve en manische stemmingen elkaar af. De mensen die lijden aan een bipolaire stoornis zijn de ene periode neerslachtig en inactief, en dan weer een tijd hyperactief, abnormaal vrolijk en heel erg energiek. Lang is gedacht dat triggers uit de omgeving van deze mensen bijdragen aan het ontstaan van die stemmingswisselingen en aanzienlijke voorspellende waarde hadden met betrekking tot het verloop van de ziekte. Bij zulke triggers valt te denken aan een gebeurtenis of situatie die veel stress veroorzaakt, of het gevoel hebben er alleen voor te staan. Het Leidse onderzoek toont aan dat dit maar de halve waarheid is. Omgekeerd gebeurt het namelijk ook dat de patiënten juist door hun ziekte gevoeliger zijn voor spanning en moeilijker aansluiting vinden bij anderen. Of, in de woorden van Manja Koenders: ‘De ziekte creëert tot op zekere hoogte haar eigen ongunstige omstandigheden. Wat vervolgens het risico op terugval vergroot. Een bipolaire stoornis kan erg destructief zijn voor het leven en de omgeving van de patiënt.’
Verschillende typen patiënten
Het onderzoek laat ook zien dat er verschillen zijn tussen de diverse typen lijders aan een bipolaire stoornis. Koenders komt tot een indeling in drie groepen: een groep bij wie de ziekte redelijk stabiel verloopt, dat wil zeggen zonder al te diepe dalen en hoge toppen, een groep bij wie de depressiviteit overheerst en een groep bij wie sprake is van een cyclisch verloop. Bij deze laatste patiënten wisselen de depressieve en de manische periodes elkaar duidelijk af.
Het onderzoek van Koenders is gebaseerd op data die zijn verzameld in de langjarige Bipolar Stress Study. In die studie zijn 173 patiënten die een bipolaire stoornis hadden en die behandeld werden bij PsyQ in Den Haag, twee jaar gevolgd. Zij registreerden hun stemmingen gedurende de hele periode. Elke drie maanden was er contact met de onderzoekers. Dan werden onder meer levensgebeurtenissen en sociale steun in kaart gebracht.
Behandeling bipolaire stoornis aanpassen
Wat is nu de betekenis van het onderzoek? Koenders: ‘Het blijkt lastig, en ook niet erg zinvol, om oorzaak en gevolg van stemmingswisselingen bij mensen met een bipolaire stoornis te bepalen. Althans niet als ze de ziekte al langere tijd hebben en er een situatie is ontstaan waarin de stoornis en de psychosociale factoren elkaar wederzijds beïnvloeden. De focus in de behandeling moet dus niet alleen liggen op mogelijke triggers voor stemmingswisselingen, ook moet gekeken worden naar de invloed van de ziekte op de omgeving van de patiënt. Dat zou bijvoorbeeld kunnen betekenen dat familie en vrienden betrokken worden in de behandeling. Verder is gebleken dat het registreren van de stemming en de omgevingsfactoren door patiënten een goede methode is om deze wederzijdse beïnvloeding inzichtelijk te maken.’
De samenvatting van haar proefschrift over het ziekteverloop van bipolaire stoornis is te downloaden vanaf de site van de Universiteit Leiden.
Interessant artikel? Meld u dan nu aan voor onze gratis nieuwsbrief en mis nooit meer iets.
Mee discussiëren? Dat kan in onze LinkedIn-groep.
