FOTO: ASCCA (CC BY-NC-ND 2.0)
Sociale integratie van mensen met een verstandelijke beperking die wonen in een omgekeerde integratiewijk kan rekenen op wisselende reacties. Omgekeerde integratie houdt in dat een instellingsterrein voor mensen met een verstandelijke beperking wordt omgevormd tot een woonwijk waar mensen met en zonder een verstandelijke beperking samenwonen. Sociale integratie betekent dat de persoon met een verstandelijke beperking onderdeel is van de maatschappij en dat hij of zij geaccepteerd en gerespecteerd wordt. In het onderzoek van Eleonora Venema, promovenda aan de Rijksuniversiteit Groningen, wordt specifiek aandacht besteed aan de meningen en ervaringen van omwonenden, verwanten en begeleiders en de rol van begeleiders en vrijwilligers.
Verwachtingen sociale integratie
De resultaten van Venema’s onderzoek laten een teleurstellend beeld zien: de verwachting wordt momenteel niet waargemaakt. Begeleiders, die een belangrijke rol spelen in de sociale integratie van mensen met een verstandelijke beperking, staan negatief of sceptisch tegenover sociale integratie. Venema: “Dit werkt belemmerend. Daarnaast zijn er verschillen in opvattingen over wat sociale integratie inhoudt. Sommigen verwachten daarbij oppervlakkig contact, anderen vriendschappen of koffie drinken bij de buren. Veel opvattingen zijn niet haalbaar voor mensen met een ernstige verstandelijke beperking of met een verstandelijke beperking en gedrags- of psychiatrische problematiek”. Er komen echter ook positieve resultaten uit het onderzoek. Zo blijken omwonenden in zo’n woonwijk positief te zijn over sociale integratie. Daarnaast spelen vrijwilligers al een belangrijke rol in het bevorderen van de sociale integratie. Deze rol zou volgens de ondezoekster nog uitgebreid kunnen worden.
Buurtbewoners
In situaties waarin mensen met een ernstige verstandelijke beperking in de wijk gaan wonen, blijken er een aantal factoren te zijn die voorspellen hoe buurtbewoners denken over hun aanwezigheid. Het hebben van kleine kinderen, het wonen temidden van grote aantallen mensen met een verstandelijke beperking en de aanwezigheid van cliënten met gedrags- en psychiatrische problemen dragen ertoe bij dat omwonenden negatiever staan tegenover de aanwezigheid van mensen met een verstandelijke beperking. In een omgekeerde integratiewijk vervallen deze problemen echter goeddeels omdat de niet-beperkte bewoners er bewust voor kiezen om in een wijk te gaan wonen waar veel mensen met een verstandelijke beperking en gedragsproblemen wonen.
Zorgaanbieders
Zorgaanbieders geven weinig prioriteit aan de integratie van mensen met een verstandelijke beperking en concentreren zich vooral op het bieden van kwalitatief goede zorg. Wanneer het mensen met een grote zorgbehoefte betreft, stellen zorgaanbieders zelfs dat sociale integratie onmogelijk is als gevolg van de ernst van de beperkingen die hun cliënten ervaren. Zij waarschuwen, samen met verwanten van cliënten, voor het wegvallen van bewegingsvrijheid van mensen met een verstandelijke beperking als gevolg van het wonen in een sociaal geïntegreerde setting.
Eleonora Venema deed haar promotieonderzoek, gefinancierd door RUG en Alliade, bij de Faculteit Gedrags- en Maatschappijwetenschappen. Zij is psycholoog in opleiding tot GZ psycholoog bij de GGZ Drenthe.
Interessant artikel? Meld u dan nu aan voor onze gratis nieuwsbrief en mis nooit meer iets!
Mee discussieren? Dat kan in onze LinkedIn-groep.
