Taalontwikkeling van kinderen met het syndroom van Down ondersteund door gebaren
On 22/06/2017 by Redactie StandardDe taalontwikkeling van kinderen met het syndroom van Down gaat vaak langzamer dan bij andere kinderen. Dat geldt zowel voor het begrijpen als voor het uiten van taal. Met name in hun eerste levensjaren gebruiken ze veel ondersteunende signalen zoals bijvoorbeeld gebaren. Gedragsonderzoeker Stijn Deckers concludeert op basis van zijn promotieonderzoek dat deze gebaren de taalontwikkeling ondersteunen. Hij pleit dan ook voor veel meer aandacht voor alternatieve communicatievormen. Niet alleen in het geval van het syndroom van down, maar ook bij andere communicatieve beperkingen.
Taalontwikkeling van kinderen met het syndroom van Down
Gebaren en andere vormen ondersteunende communicatie worden vaak niet meegenomen in onderzoek naar de taalontwikkeling van kinderen met het syndroom van Down. Daardoor bestaat er nog steeds een incompleet beeld van wat zij kunnen, stelt Deckers. ‘Tijdens mijn onderzoek, waarin ik ruim veertig kinderen met Downsyndroom volgde, heb ik kinderen ontmoet die tot wel 300 woorden in gebaar gebruikten, maar nog niet of nauwelijks konden spreken.’
Hij stelt dan ook vast dat de taalontwikkeling van kinderen met het syndroom van Down erg lijkt op die van kinderen zonder beperking. Maar dan moet er wél rekening gehouden worden met andere vormen van communiceren. De veelgehoorde opvatting onder bijvoorbeeld logopedisten, hulpverleners en leerkrachten dat gebarenwoordenschat de gesproken woordontwikkeling vertraagt, blijkt dus onterecht. Het tegenovergestelde blijkt waar: hoe vroeger je met ondersteunende communicatievormen zoals gebaren start, hoe beter de taalontwikkeling verloopt.
Beter afstemmen
Veel processen blijken de taalontwikkeling bij kinderen met syndroom van Down te beïnvloeden. Aandacht, geheugen, en motorische vaardigheden spelen bijvoorbeeld allemaal een rol. Op dit moment werken de verschillende professionals die bij kinderen met het syndroomvan Down betrokken zijn, veelal niet optimaal samen. De logopedist, fysiotherapeut, en de leerkracht werken regelmatig langs elkaar heen, ondanks de beste bedoelingen. ‘Ik volgde bijvoorbeeld een meisje met Downsyndroom dat naar een reguliere groep 1 ging. De leerkracht had speciaal gebarenles genomen en ging met pictogrammen werken, die was dus goed voorbereid. Maar in de klas bleek het meisje helemaal achterin te gaan zitten met haar rug naar de docent toe, omdat ze anders teveel prikkels kreeg en zich niet goed kon concentreren. Ze had dus helemaal niets aan de extra visuele ondersteuning’, aldus de onderzoeker.
‘Zorgprofessionals moeten onderling beter afstemmen welke vorm van ondersteunde communicatie op welk moment nuttig is. Bovendien moeten zorgverleners in opleiding op die manier leren denken, over de grenzen van hun eigen beroep. We moeten interprofessioneel opleiden en samenwerken. Daar heeft mijn onderzoek al aan bijgedragen: in totaal hebben zo’n 250 studenten van de Fontys Hogeschool en de Radboud Universiteit meegeholpen met huis- en schoolbezoeken en dataverzameling.’
Niet alleen voor syndroom van Down
De resultaten die uit het onderzoek van Deckers naar voren kwamen, gelden niet alleen voor mensen met Downsyndroom. Ze kunnen toegepast worden op iedereen met communicatieve beperkingen. Denk daarbij aan spraak- en taalproblemen door een beroerte, niet-aangeboren hersenletsel, of intensive care-patiënten met een buisje in de luchtpijp. ‘Dat je niet kan praten, betekent niet dat je niet kan communiceren. Verschillende patiëntengroepen zouden baat hebben bij extra aandacht voor ondersteunende communicatievormen.’
‘Ik deed jarenlang vrijwilligerswerk bij stichting Wigwam. Zij bieden kinderen met een meervoudige beperking een-op-een begeleiding tijdens vakanties. In 2009 begeleidde ik een jongen die minimaal communiceerde, hij sprak en gebaarde niet. “We hebben het idee dat er veel meer in hem zit, maar het komt er gewoon niet uit”, zeiden z’n ouders. Tijdens de vakantie zongen we iedere ochtend een goedemorgen-liedje, waarin het gebaar voor goedemorgen wel honderd keer terugkwam. Na drie dagen gebaarde hij goedemorgen naar mij! Toen ik het terug gebaarde, lachte hij. Zijn ouders stonden versteld, het was echt een doorbraak. Daarna hebben we extra op gebaren gefocust. Aan het einde van de vakantie kon hij vijftien gebaren. Dat was het moment dat ik inzag wat je met ondersteunde communicatie kan bereiken. Op dat moment wist ik zeker dat ik hiermee verder wilde.’
Interessant artikel? Meld je dan aan voor onze gratis nieuwsbrief en mis nooit meer iets!
Meediscussiëren over dit artikel? Dat kan in onze LinkedIn-groep.
You may also like
Archieven
- maart 2024
- februari 2024
- januari 2024
- december 2023
- november 2023
- oktober 2023
- september 2023
- augustus 2023
- juni 2023
- mei 2023
- april 2023
- maart 2023
- februari 2023
- januari 2023
- december 2022
- november 2022
- oktober 2022
- september 2022
- juni 2022
- mei 2022
- februari 2022
- januari 2022
- december 2021
- november 2021
- oktober 2021
- september 2021
- augustus 2021
- juni 2021
- april 2021
- maart 2021
- februari 2021
- januari 2021
- november 2020
- oktober 2020
- september 2020
- augustus 2020
- juli 2020
- juni 2020
- mei 2020
- april 2020
- maart 2020
- februari 2020
- januari 2020
- december 2019
- november 2019
- oktober 2019
- september 2019
- augustus 2019
- juni 2019
- mei 2019
- april 2019
- maart 2019
- februari 2019
- januari 2019
- december 2018
- november 2018
- oktober 2018
- september 2018
- augustus 2018
- juli 2018
- juni 2018
- mei 2018
- april 2018
- maart 2018
- februari 2018
- januari 2018
- december 2017
- november 2017
- oktober 2017
- september 2017
- juni 2017
- mei 2017
- april 2017
- maart 2017
- februari 2017
- januari 2017
- december 2016
- november 2016
- oktober 2016
- september 2016
- augustus 2016
- juli 2016
- juni 2016
- mei 2016
- april 2016
- maart 2016
- februari 2016
- januari 2016
- december 2015
- november 2015
- oktober 2015
- september 2015
- augustus 2015
- juli 2015
- juni 2015
- mei 2015
- april 2015
- maart 2015
- februari 2015
- januari 2015
- december 2014
- november 2014
- oktober 2014
- september 2014
- juli 2014
- juni 2014
- mei 2014
- april 2014
- maart 2014
- februari 2014
- januari 2014
- december 2013
- november 2013
- oktober 2013
- september 2013