Uw recht? Onze gunst! (column)
On 15/01/2014 by Redactie StandardMet het toontje van: ‘Eigenlijk vind ik dit totaal onbelangrijk maar om u ter wille te zijn wil ik nog wel een keer uitleggen hoe het zit’ gaf de burgemeester van Almere en voormalig minister van Verkeer en Waterstaat mevrouw Jorritsma ons, de luisteraar van radio 1, een lesje Welzijn Nieuwe Stijl.
`Kijk’ zei ze, ‘de benadering dat we overal maar recht op hebben is gewoon niet meer van deze tijd. Neem nou mijn oude moeder, die heeft een scootmobiel in de schuur staan omdat ze daar volgens de letter der wet recht op had, maar ze heeft er niet 1 keer op gereden. Van dat soort verspilling van overheidsgeld moeten we af.’
Waaruit de luisteraar moet afleiden dat honderdduizenden burgers in Nederland ongebruikte scootmobielen in de schuur hebben staan want anders hoef je je daar als calculerende beleidsmaker natuurlijk niet mee bezig te houden omdat beleid nu eenmaal niet gaat over individuele gevallen, – denk aan Mauro, Wime Dumingo, of het Georgische meisje Renata dat ondanks de constatering van acute leukemie het land werd uitgezet – maar over ‘illegalen’, ‘uitgeprocedeerde asielzoekers’ of ‘te zorgafhankelijke burgers’.
Recht op gezondheidszorg?
Dat het niet meer van deze tijd is om ergens ‘recht op te hebben’ is zelfs voor iedereen die slechts een druppel historisch besef in zich heeft een ridicule uitspraak. Staten waar de rechten van mensen op basale gezondheidszorg niet gegarandeerd worden noemen we – ik neem aan Jorritsma ook – onbeschaafd. Een recht ontstaat omdat we onszelf, de mens, willen beschermen tegen bepaalde misstanden. En onze mensenrechten zijn hiervoor het meest fundamentele instrument. Voor je rechten moet je opkomen en soms moet je je rechten claimen. Voor de eerdergenoemde Illegalen ligt dat overigens net even anders, want hoewel we moeten zeggen dat ze op basis van hun mens-zijn toch mensenrechten hebben is het voor hen een groot probleem deze rechten ook te claimen.
Rechten moet je claimen
Hoe zit of zat het met ons recht op bepaalde voorzieningen zoals de scootmobiel? Werd er zonder dat moedertje Jorritsma daar een formulier voor had ingevuld zomaar ongevraagd een scootmobiel afgeleverd? Hoe goed het in ons land ook allemaal geregeld is, dat lijkt me zeer onwaarschijnlijk: wie niets vraagt, krijgt niets. Je moet er wel zelf achteraan en je melden bij je zorgverzekeraar of het centrale indicatieorgaan. Uiteraard heb je ook geen recht op enig door de overheid gefinancierd vervoer als je je gewoon kunt voortbewegen. Zo kom ik zelf bijvoorbeeld niet voor een scootmobiel in aanmerking omdat er met mijn benen niets mis is en als ik me meld bij de zorgverzekeraar krijg ik geen scootmobiel of rollator omdat ik simpelweg niet aan de voorwaarden voldoe.
We hebben dat ‘rechtens’ zo geregeld omdat we er ooit met zijn allen van overtuigd waren dat je recht hebt op steun en hulp als je dat niet zelf kunt betalen. We vinden het onrechtvaardig dat iemand aan zijn stoel gekluisterd zit puur en alleen omdat hij zich geen rollator of scootmobiel kan veroorloven.
Als er dus mensen – zoals de moeder van Jorritsma – spullen hebben die ze niet nodig hebben, is er blijkbaar met de toetsing vooraf iets misgegaan. Hier is volgens mij een vette beleidsparadox ontstaan. We schaffen het recht op voorzieningen af, want blijkbaar gaven we het ook aan mensen die het niet echt nodig hadden (lees: er wettelijke eigenlijk geen recht op hadden). Als we de redenering van Jorritsma volgen dan moet de wet worden afgeschaft omdat hij niet werkt. Dat is eenzelfde soort redenering als: laten we het verbod op diefstal maar afschaffen, want er zijn toch altijd mensen die zich er niet aan houden.
Geen rechten, maar gunsten
De verworven rechten waren bedoeld om een minimale kwaliteit van het leven van burgers te waarborgen door fundamentele menselijke behoeften zoals bewegingsvrijheid, autonomie en gelijkheid te erkennen.
Maar dat zijn volgens de liberale burgemeester ideeën die niet meer van deze tijd zijn.
Vonden we niet dat het in de derde wereld zo slecht geregeld was omdat mensen daar geen rechten hebben en aangewezen zijn op de giften van charitatieve instellingen? Heeft dat er soms niet toe geleid dat de ontwikkelingswerker van nu een groot deel van zijn tijd bezig is met lobbyen om voor gehandicapten dergelijke rechten ingevoerd te krijgen?
Nee, dan wij, wij zijn hier alweer een stuk verder doorontwikkeld. Wij vinden dat de hulpverleners, geheel in de lijn van Welzijn Nieuwe Stijl, eens stevig met de cliënten moeten praten over wat ‘nodig hebben’ precies is en de zorgvrager moet zich daarbij goed realiseren dat ‘hulp’ geen recht maar een gunst is. Daarom moeten die gesprekken ook plaats vinden aan de keukentafel want dat geeft het ongedwongen – lees rechteloze – karakter weer. Heeft je buurman een auto? Dan jij geen scootmobiel!
Hoe aan die keukentafel vastgesteld gaat worden wie wat krijgt is vooralsnog veelal onduidelijk en kan per gemeente verschillen.
Het kan ook anders…
In Nederland had iedereen, ook zij uit de Quote 500 en onze koninklijke familie recht op een van overheidswege verstrekte scootmobiel. Van deze groep lijkt het me een stuk gepaster om te zeggen dat ze dit ‘niet nodig’ hebben. Is het dus niet voor de hand liggender om in plaats van het recht af te schaffen voor iedereen te zeggen dat alleen zij die het ‘nodig hebben’ dit recht mogen behouden? Dit is ook in overeenstemming met de geest waarin de wet ooit is ontstaan: recht op een menswaardig bestaan door vervulling van de fundamentele levensbehoeften voor een ieder die dit niet zelf kan betalen. Van alle uitgespaarde uren aan de keukentafel met dure hulpverleners kunnen we dan meteen de mensen zo’n fundamenteel recht als de dagelijkse wasbeurt weer teruggeven!
Jorritsma zei het zelf trouwens ook: ‘Ik had toch zelf wel voor mijn moeder die scootmobiel kunnen kopen?’.
En daarin ben ik het voor het eerst hartgrondig met haar eens.
Drs. Carin Wevers is filosoof, docent aan Zuyd Hogeschool en vaste columnist van Blik op Hulp
Geen enkele van haar columns meer missen? Meld je dan aan voor onze gratis nieuwsbrief!
You may also like
Archieven
- maart 2024
- februari 2024
- januari 2024
- december 2023
- november 2023
- oktober 2023
- september 2023
- augustus 2023
- juni 2023
- mei 2023
- april 2023
- maart 2023
- februari 2023
- januari 2023
- december 2022
- november 2022
- oktober 2022
- september 2022
- juni 2022
- mei 2022
- februari 2022
- januari 2022
- december 2021
- november 2021
- oktober 2021
- september 2021
- augustus 2021
- juni 2021
- april 2021
- maart 2021
- februari 2021
- januari 2021
- november 2020
- oktober 2020
- september 2020
- augustus 2020
- juli 2020
- juni 2020
- mei 2020
- april 2020
- maart 2020
- februari 2020
- januari 2020
- december 2019
- november 2019
- oktober 2019
- september 2019
- augustus 2019
- juni 2019
- mei 2019
- april 2019
- maart 2019
- februari 2019
- januari 2019
- december 2018
- november 2018
- oktober 2018
- september 2018
- augustus 2018
- juli 2018
- juni 2018
- mei 2018
- april 2018
- maart 2018
- februari 2018
- januari 2018
- december 2017
- november 2017
- oktober 2017
- september 2017
- juni 2017
- mei 2017
- april 2017
- maart 2017
- februari 2017
- januari 2017
- december 2016
- november 2016
- oktober 2016
- september 2016
- augustus 2016
- juli 2016
- juni 2016
- mei 2016
- april 2016
- maart 2016
- februari 2016
- januari 2016
- december 2015
- november 2015
- oktober 2015
- september 2015
- augustus 2015
- juli 2015
- juni 2015
- mei 2015
- april 2015
- maart 2015
- februari 2015
- januari 2015
- december 2014
- november 2014
- oktober 2014
- september 2014
- juli 2014
- juni 2014
- mei 2014
- april 2014
- maart 2014
- februari 2014
- januari 2014
- december 2013
- november 2013
- oktober 2013
- september 2013