Blik op hulp

Mensen die roken consumeren meer cafeïne dan niet-rokers. Maar hoe komt dit? Kan verslaving genetisch verklaard worden, als dan niet in combinatie met omgevingsfactoren? Of veroorzaakt het ene gedrag het ander? In haar promotieonderzoek vond Jorien Treur dat de samenhang tussen verschillende verslavende gedragingen grotendeels kan worden verklaard door gedeelde genetische risicofactoren. Verder heeft Treur voor het eerst aangetoond dat het roken van sigaretten in mensen kan leiden tot aandachtsproblemen. Dit bevestigt eerder dierproefonderzoek waar al werd gevonden dat blootstelling van de ontwikkelende hersenen aan nicotine voor aandachtsproblemen kan zorgen. Voor haar onderzoek gebruikte zij gegevens van tweelingen en hun familieleden geregistreerd bij het Nederlands Tweelingen Register.

Verslaving genetisch verklaard

Jorien Treur

Het was al langer bekend dat, in meerdere of mindere mate, verslaving genetisch bepaald is. Een nog onopgeloste vraag was waarom verschillende soorten verslavend gedrag met elkaar samenhangen. Een van de conclusies uit het onderzoek van Treur, is dat de relatie tussen roken en cafeïnegebruik voor het grootste deel kan worden verklaard door gedeelde genetische risicofactoren. Dit wil zeggen dat er genetische varianten zijn welke van invloed zijn op zowel het roken van sigaretten als hoog gebruik van cafeïne uit bijvoorbeeld koffie, thee, cola en energiedrank. Tevens werd gekeken naar de relatie tussen het gebruik van verslavende middelen en een hoog gebruik van suiker, dat soms ook als potentieel verslavend beschouwd wordt. Gedeelde genetische risicofactoren verklaarden grofweg de helft van deze relatie. Uit deze resultaten kan worden geconcludeerd dat verschillende soorten verslaving genetisch zijn, in die zin dat het gedrag voor een aanzienlijk deel dezelfde genetische risicofactoren heeft.

Roken kan leiden tot aandachtsproblemen

Om de mogelijk oorzaak-gevolg relatie tussen roken en aandachtsproblemen te testen, maakte Treur gebruik van het sterke ‘discordante tweeling model’. Er werd een selectie gemaakt van eeneiige tweelingparen, waarvan één tweeling wel rookte en de ander niet. Doordat eeneiige tweelingen honderd procent van hun genetisch materiaal delen en een groot deel van hun omgeving, zijn zij een perfecte controle voor elkaar. Rokende tweelingen bleken meer aandachtsproblemen te hebben dan hun niet rokende tweelingbroer of -zus. Dit verschil in geestelijke gezondheid was er nog niet toen de tweelingen jonger waren en geen van beiden nog een sigaret had gerookt. Deze resultaten bevestigen eerder dierproefonderzoek en benadrukken de schadelijke effecten van roken op ook de geestelijke gezondheid.

Tegengaan van roken

Nicotine is een van de meest gebruikte verslavende middelen en levert, door het roken van sigaretten, een grote bijdrage aan ziekte en mortaliteit sterfte. Wereldwijd veroorzaakt roken circa 6 miljoen sterfgevallen per jaar. Hoewel het aantal mensen dat rookt in de afgelopen decennia sterk gedaald is in Nederland, rookte in 2014 nog steeds 28 procent van de volwassen mannen en 22 procent van de vrouwen. Treur: “Een beter begrip van alle mogelijke oorzaken en gevolgen van roken kan helpen om dit aantal verder te doen dalen en hiermee de volksgezondheid te verbeteren. De conclusies uit mijn onderzoek vergroten ons begrip van de oorzaken en gevolgen van roken, en meer algemeen van verslavend gedrag.”

Interessant artikel over hoe verslaving genetisch verklaard kan worden? Meld je dan aan voor onze gratis nieuwsbrief en mis nooit meer iets!

Mee discussiëren kan in onze LinkedIn-groep.