“Hulp aan jonge kinderen met ontwikkelingsproblemen is te vaak pleisters plakken”
On 25/06/2024 by Redactie StandardOp 19 december aanstaande spreekt Dr. Fabiënne Naber op het webinar over vroegsignalering van ontwikkelingsproblemen bij jonge kinderen. In dit artikel blikken we vooruit naar de belangrijkste thema’s die in haar bijdrage aan het webinar aan bod zullen komen, waaronder trends in de jeugdzorg en het onderwijs, de rol van ouders en hulpverleners, en de uitdagingen bij het signaleren van problemen.
De expertise van Fabiënne omvat de observatie van jonge kinderen en hun ouders, waarbij ze het belang van ouderlijk gedrag in het stimuleren en reguleren van kinderen met sociale ontwikkelingsstoornissen benadrukt. Naber heeft zich gespecialiseerd in gehechtheidsrelaties en de neurobiologie daarvan, wat heeft geleid tot haar huidige werk waarin ze interventies ontwikkelt en onderzoekt die ouderlijke sensitiviteit bevorderen. Deze interventies leiden niet alleen tot verbeterde relaties, maar ook tot betere cognitieve, sociale en emotionele ontwikkeling bij kinderen, inclusief die met ontwikkelingsproblemen zoals autisme, prematuriteit, of een moeilijke start.
Van cognitie naar mentaal welzijn
Naber merkt op dat er steeds meer aandacht is voor de mentale ontwikkeling van jonge kinderen, vooral op sociaal en emotioneel vlak: “Waar voorheen de nadruk voornamelijk op cognitieve ontwikkeling lag, dringt het belang van mentaal welzijn nu steeds meer door.” Programma’s voor aanstaande ouders zijn talrijk en richten zich vaak op mensen met een lager inkomen. Naber wijst echter op de noodzaak om ook aandacht te besteden aan hoger opgeleiden, die vaak ook stress ervaren door werk- en prestatiedruk, maar vanwege (zelf)stigma minder snel hulp vragen.
Bezuinigingen in het onderwijs hebben volgens Fabiënne Naber echter aanzienlijke gevolgen. “Veel kennis over verschillende ontwikkelingsproblematieken is verdwenen uit de praktijk, doordat veel kinderen naar reguliere scholen moeten. Dit legt een enorme druk op docenten, wat ten koste gaat van de aandacht voor alle kinderen, zowel degenen die extra hulp nodig hebben als de andere kinderen. Ik zie steeds meer kinderen, ook tussen de 4 en 7 jaar, die thuis komen te zitten vanwege de lange wachtlijsten voor hulp.”
Doorverwijzen
Hulpverleners en leerkrachten moeten veel weten over ontwikkelingsproblematiek bij jonge kinderen, maar de protocollen waaraan ze gebonden zijn, passen niet altijd bij de individuele behoeften van kinderen. Naber benadrukt dat zorg vaak geprotocolleerd is en dat er een label nodig is om een protocol toe te passen, wat leidt tot doorverwijzingen als een kind niet aan een label voldoet. Ze pleit voor meer maatwerk in de zorg en het onderwijs, waarbij de focus ligt op wat goed gaat bij een kind in plaats van op de tekortkomingen.
Naber benadrukt ook het belang van ondersteuning van ouders en familie. “Vaak zijn hulpverleners geneigd om problemen snel op te lossen, wat ouders het gevoel kan geven dat ze niet bekwaam zijn. Dit verhoogt hun stress en heeft een negatief effect op de interactie met hun kind. Door ouders te leren en te ondersteunen in plaats van problemen over te nemen, ervaren ze echte hulp en sociale steun, wat uiteindelijk ook voordelig is voor de zorg.”
Pleisters plakken
Een van de grootste uitdagingen bij het signaleren van problemen is het gebrek aan tijd en budget. Veel hulpverlening bestaat uit ‘pleisters plakken’, waarbij het oorspronkelijke probleem niet wordt aangepakt. “Dat leidt tot terugkerende problemen in verschillende variaties, wat veel tijd en geld kost. Huisbezoeken en langere observatiemomenten zijn gewoon noodzaak, ondanks dat ze tijdrovend en kostbaar zijn. Het kost uiteindelijk veel meer als je niet meteen kunt doen wat er nodig is.”
Sociale wenselijkheid en schaamte spelen een grote rol bij zowel hulpverleners als ouders. “In een multiculturele samenleving zijn er veel culturele verschillen die niet altijd goed aan bod komen tijdens opleidingen. Dat kan leiden tot misverstanden en een gebrek aan begrip”, aldus Naber. Ze onderstreept dan ook het belang van rekening houden met verschillende referentiekaders en het bieden van ondersteuning op maat.
Adviezen
Een veelgemaakte fout is de aanname dat gegeven adviezen direct begrepen en toegepast worden. Bij mensen onder stress komt informatie vaak niet goed aan, wat het moeilijk maakt om gedrag te veranderen. Naber wijst erop dat culturele verschillen hierbij ook een rol spelen en dat hulpverleners meer rekening moeten houden met de diverse perspectieven van ouders.
Op de lange termijn zou zij graag meer ‘op maat’ hulp zien in zowel de zorg als het onderwijs. “Ik heb regelmatig te maken met kinderen met een disharmonisch profiel, waarbij bijvoorbeeld het laagste niveau hun schoolkeuze bepaalt. Laten we kinderen ook eens in hun sterke punten stimuleren en onderwijs op het juiste niveau en op maat aanbieden. Dat vereist natuurlijk tijd en geld, maar met de acceptatie van neurodiversiteit hoop ik dat hier uiteindelijk verbetering in komt.”
Toekomstperspectief
Tijdens het aankomende webinar zal Naber ook haar werk bij het Kleine Heldenhuis bespreken. Daar wordt ondersteuning geboden aan ouders van kinderen die pre- of dysmatuur geboren zijn of een moeilijke start hebben gehad. Haar onderzoek richt zich op wat ouders nodig hebben direct na de geboorte en in de verdere ontwikkeling van hun kinderen. Samen met scholen wordt gekeken wat er nodig is om deze kinderen te laten functioneren, waarbij ook thuis begeleiding en psycho-educatie wordt gegeven. Naber zal hierbij stil staan bij de vroege signalen van problematiek in de interactie tussen ouder en kind, wat waardevol kan zijn voor zowel zorgverleners als onderwijskundigen.
Met deze inzichten hoopt Naber dat deelnemers aan het webinar beter uitgerust zijn om de complexe ontwikkelingsproblematiek bij jonge kinderen aan te pakken en te ondersteunen.
Dr. Fabiënne Naber is als onderzoeker verbonden aan het UMC-Utrecht afdeling Psychiatrie en werkzaam bij Autimaat (gespecialiseerde GGZ voor ASS) en het Kleine Heldenhuis (gespecialiseerde GGZ voor prematuur- en dysmatuur geboren kinderen).
Interessant artikel? Meld je dan aan voor onze gratis nieuwsbrief en mis nooit meer iets!
Meediscussiëren over dit en andere artikelen kan in onze LinkedIn-groep.