Foto: iStockphoto
ADHD is geen hersenziekte. Dat stelt Dr. Laura Batstra van Rijksuniversiteit Groningen in reactie op het recent gepubliceerde onderzoek door onderzoekers van het Radboud UMC. Zij vergeleken de hersenscans van 3200 personen. Op basis daarvan beweren zij dat vijf regio’s in de hersenen kleiner uitvallen. Batstra wijst in een reactie in Trouw op de overdrijving van de onderzoeksresultaten. Reden voor Blik op Hulp om eens bij haar door te vragen naar haar zienswijze.
ADHD is geen hersenziekte
Laura Batstra: “ADHD is géén hersenziekte”.
Batstra, die zelf opgeleid werd als klinisch en sociaal psychologe, stelt voorop dat de onderzoekers van RadboudUMC een mooie studie hebben gedaan. “Dat gezegd hebbende, vonden de onderzoekers nauwelijks verschillen tussen de hersenen van mensen met ADHD en die van mensen zonder ADHD. Voor zover deze verschillen niet verwaarloosbaar waren, waren ze zéér klein. Dat had dan ook de conclusie van hun onderzoek moeten zijn. De conclusie dat ADHD een hersenziekte is, wordt dus gewoonweg niet gestaafd door de onderzoeksgegevens. Het onderzoek toont aan dat je door naar de hersenscan van een kind te kijken, nauwelijks iets kunt zeggen over de vraag of dat kind gedrag laat zien dat we ADHD noemen. Het analyseren van die hersenscan zorgt dat je hooguit 1 à 2 procent meer kans hebt om het bij het juiste eind te hebben dan wanneer je een muntje opgooit”.
Diagnose op basis van gedrag
ADHD is volgens Batstra een diagnose die gesteld wordt op basis van gedrag. Een zogenoemde ‘behaviorally based diagnosis’. Batstra licht toe: “ADHD is geen hersenziekte, maar een definitie van als problematisch ervaren hyperactief, impulsief en ongeconcenteerd gedrag. We stellen die diagnose op basis van het gedrag wat we zien. Daar zit een grote subjectieve component in: de definitie is rekbaar. Je kunt haar heel streng toepassen, zodat er bijna niemand in valt. Ook kun je haar heel breed interpreteren en dan vallen halve schoolklassen er in. We zijn de definitie steeds ruimer gaan gebruiken. Het is dus niet zo dat iemand ADHD heeft en dat hij of zij daardoor hyperactief, impulsief en ongeconcentreerd is. Het is precies andersom: iemand is hyperactief, impulsief en ongeconcentreerd en dat nóemen we ADHD, ongeacht de vermeende oorzaak van dat gedrag”.
Bewijslast
Maar wat zou er volgens de kritische onderzoekster dan nog aangetoond moeten worden, voordat aannemelijk gemaakt kan worden dat ADHD een hersenziekte zou zijn? “Dat ieder individu een bepaald hersenkenmerk heeft dat ieder individu zonder diagnose niet heeft”, stelt Batstra. “Maar dan nog bewijst dat niet dat het om een ziekte of stoornis gaat. Als we ooit een homo-hersenkwabje vinden, dan bewijst dat ook niet dat homoseksualiteit een stoornis is. We noemen iets een stoornis als het gedrag niet past in onze maatschappij en bij onze normen”.
Hulpverlenen aan kinderen met ADHD
De onderzoekers van Radboud UMC adviseren in hun studie om kinderen met ADHD en hun ouders te vertellen dat ADHD een hersenziekte is. Dat zou ontschuldigend werken omdat ouders dan weten dat het niet aan hun opvoeding gelegen heeft. “Niet doen!”, raadt Batstra echter aan. “ADHD is eenvoudigweg gedrag dat lastig matcht met de eisen van onze hedendaagse samenleving. Kinderen worden tegenwoordig allemaal geacht stil te zitten in de klas, taakjes af te maken en goed te presteren op school. Wanneer je zo’n kind dan vertelt dat hij een hersenziekte heeft, dan is dat stigmatiserend en invaliderend. Bovendien zie je echte oorzaken van ADHD-gedrag mogelijk over het hoofd als je het als een hersendefect ziet. Er zijn veel factoren die meespelen bij problemen met hyperactief en ongeconcentreerd gedrag. Een deel van die factoren ligt bij het kind, maar een deel ook in zijn omgeving. Wat je dus beter kunt doen, is kijken naar het individuele kind en zijn mogelijkheden en onmogelijkheden, maar ook naar de kansen en beperkingen die door de omgeving van het kind veroorzaakt worden”.
Daarnaast pleit zij voor maatregelen op maatschappelijk niveau, die kunnen helpen bij het tolereren van en omgaan met dit type gedrag. “Denk aan investeringen in onderwijs en leerkrachten, of aan het bestrijden van armoede. Dat is immers één van de grootste voorpellers van allerlei gedrags- emotionele- en lichamelijke problemen”.
ADHD voorkomen
Laura Batstra is de auteur van het in 2012 verschenen boek “Hoe voorkom je ADHD? Door de diagnose niet te stellen”. Zij werkt momenteel aan een update daarvan. Verwacht wordt dat deze binnen enkele maanden zal verschijnen.
Interessant artikel? Meld je dan aan voor onze gratis nieuwsbrief en mis nooit meer iets.
Wil je mee discussiëren? Dat kan in onze LinkedIn-groep.
