Alcohol niet schadelijk? Foto: Hindrik Sijens
Omdat de laatste jaren steeds jongere kinderen begonnen met het drinken van alcohol, en het aantal opnames van minderjarige comazuipers in het ziekenhuis drastisch steeg, is de leeftijdsgrens voor de verkoop van alcohol met ingang van dit jaar verhoogd van 16 naar 18 jaar. Maar nu zou volgens de landelijke media een proefschrift aantonen dat alcohol niet schadelijk zou zijn voor jongeren. Blik op Hulp’s Annabel Sak las het proefschrift en nuanceert.
Cognitieve vermogens
Al jaren wordt aangenomen dat alcoholgebruik door jongeren hun ontwikkeling belemmert en schade in de hersenen aanricht. Maar nu blijkt uit het promotieonderzoek van Sarai Boelema, Universiteit Utrecht, dat alcohol niet schadelijk is voor de ontwikkeling van de breinfuncties onder jongeren. “We vonden geen verschillen tussen de groepen, wat suggereert dat zelfs het wekelijks drinken van gemiddeld 15 glazen alcohol gedurende een periode van vier jaar geen invloed heeft op de rijping van cognitieve controlefuncties”, aldus Boelema in haar proefschrift.
Boelema onderzocht bij 2230 Nederlandse jongeren tussen de 11 en 19 jaar de invloed van alcoholgebruik op de ontwikkeling van cognitieve controles. De jongeren vulden zelfrapportages in en werden naar hun alcoholgebruik ingedeeld in zes verschillende groepen: niet-drinkers, lichte drinkers, infrequent zware drinkers, stijgers, dalers en chronisch zware drinkers. De jongeren werden getest op diverse cognitieve vermogens, zoals gerichte aandacht, inhibitie en het werkgeheugen. De resultaten tonen geen verschil tussen niet-drinkers en zware drinkers in de geteste cognitieve vermogens. Alleen meisjes met een alcoholafhankelijkheid laten een verminderde ontwikkeling van verdeelde aandacht zien, maar dit zou volgens Boelema ook een momentopname kunnen zijn in plaats van blijvende schade. Wel blijkt zwaar alcoholmisbruik gerelateerd te zijn aan probleemgedrag.
Alcohol niet schadelijk?
Dit onderzoek is het eerste omvangrijke onderzoek naar de invloed van alcohol op de cognitieve functies van jongeren. “Maar er is meer onderzoek nodig om te begrijpen wat alcohol teweeg brengt in het rijpende brein en hoe zich dit zal uiten in het dagelijks functioneren”, zo concludeert Boelema. Bovendien schrijft zij in haar conclusies dat de resultaten van dit onderzoek niet betekenen dat alcohol niet schadelijk is voor jongeren. Alcohol beïnvloedt nog altijd het inschattings- en reactievermogen. Jongeren nemen grotere risico’s als zij onder invloed van alcohol zijn, zoals het niet gebruiken van een condoom bij seksueel contact. Daarnaast is een groot deel van de jongeren die betrokken raken bij een ongeluk, vechtpartij of vandalisme onder invloed van alcohol. Boelema beveelt dan ook niet aan dat het alcoholbeleid wordt aangepast, maar wil slechts bereiken dat de informatie die over alcohol gegeven wordt, compleet en accuraat is.
Indirecte meting
Het Trimbos instituut plaatst een belangrijke kanttekening bij het onderzoek van Boelema. In het onderzoek wordt de invloed van alcohol op de ontwikkeling van de hersenen gemeten op een indirecte manier, namelijk door cognitieve vermogens te testen. De ontwikkeling van de hersenen kan volgens het Trimbos instituut echter ook op een meer directe manier getest worden, namelijk door gebruik te maken van fMRI of EEG. Hiermee kan men eventuele schade aan de hersenen meten, ondanks dat deze schade zich (nog) niet uit in het cognitieve functioneren van de jongere.
Het Trimbos instituut geeft aan achter het nieuwe alcoholbeleid te blijven staan. Buiten de invloed van alcohol op de hersenen en de cognitieve vermogens van jongeren, geven zij aan dat alcohol ook een negatief effect heeft op het gedrag van jongeren. “Jongeren die vroeg beginnen met drinken, ontwikkelen op latere leeftijd eerder problemen met alcohol en lopen meer kans op alcoholafhankelijkheid. Daarnaast lopen jongeren meer risico’s op alcoholvergiftigingen, (verkeers)ongevallen, onveilig seksueel gedrag, zijn ze onder invloed van alcohol vaker betrokken bij vandalisme en uitgaansagressie”, aldus het Trimbos instituut in een reactie op het proefschrift van Boelema. Bovendien kan alcoholgebruik ook leiden tot kanker en leveraandoeningen.
Staatssecretaris wijzigt koers niet
Ook de staatssecretaris van Volksgezondheid, Martin van Rijn, reageert op de resultaten van het onderzoek: “Dat alcohol slecht is voor kinderen staat als een paal boven water. Tegenover dit onderzoek staan tal van onderzoeken naar de schade door alcohol bij ongeboren kinderen, door comazuipen, probleemgedrag en onderzoeken naar bijvoorbeeld Korsakov. Ik zal me blijven inzetten om het drankgebruik onder jongeren verder terug te brengen.”
Of alcohol onder jongeren nu wel of niet schadelijk is voor de cognitieve vermogens van de drinkers, de wetenschappelijke consensus blijft dat alcohol voor niemand gezond is. Hoe jonger begonnen wordt met het drinken van alcohol, hoe meer schade er ontstaat.
Annabel Sak is psychologe en redacteur van Blik op Hulp
