Biomedisch denken over druk en dwars kindgedrag, veelal geduid als ADHD, heeft nadelen voor kinderen en is discutabel. Toch blijkt het dominant en hardnekkig in onze samenleving. Het onderzoek van Maruschka Sluiter van de Rijksuniversiteit Groningen bespreekt mogelijke factoren die hiermee te maken hebben. Ook houdt ze een pleidooi om meer ruimte te geven aan een psychosociale benadering.
Overdiagnostiek
Wereldwijd is het aantal kinderen dat is geclassificeerd met ADHD aanzienlijk gestegen en ADHD is nu een van de meest voorkomende psychiatrische classificaties voor kinderen. Deze toename ging gepaard met een stijging van het aantal ADHD-medicatie voorschriften wereldwijd. Beide trends zijn ook in Nederland zichtbaar. Sommige professionals verklaren de stijgende trends vanuit meer kennis en erkenning: kinderen en families krijgen nu vaker hulp voor hun problemen. Anderen uiten echter zorgen over overdiagnostiek en overbehandeling: heterogeniteit onder mensen met een ADHD classificatie is hoog en 85% van de kinderen met ADHD heeft milde tot matige problemen, terwijl richtlijnen voorschrijven dat classificatie alleen mag gebeuren in geval van ernstige problemen in het functioneren.
Oorzaak bij het kind
Resultaten van onderzoek van druk en dwars kindgedrag blijken vaak pas laat door te dringen in de praktijk, vooral als deze het dominante paradigma tegenspreken: zowel medicatievoorschriften als attitudes van leerkrachten tegenover ADHD en medicatie blijken nauwelijks beïnvloed door wetenschappelijke bevindingen. Daarnaast biedt biomedisch denken voordelen voor betrokkenen: als ADHD lastig gedrag of achterblijvende schoolresultaten verklaart, heeft niemand schuld. Een belangrijk nadeel is echter dat oorzaak en oplossing zo bij het kind worden gezocht, waardoor mogelijkheden in de context worden gemist of onvoldoende benut.
Psychosociale benadering
Het tweede deel van Sluiters proefschrift bepleit meer ruimte voor een psychosociale benadering. Positieve effecten worden aangetoond door genuanceerde voorlichting voor aankomend professionals en ondersteuning van ouders middels een oudercursus waarvoor geen kindgebonden psychiatrische classificatie noodzakelijk is. Dat kan bijdragen aan normalisering en demedicalisering door de omgeving te versterken. Dit kan opvoedstress verminderen en een positievere omgeving creëren voor kinderen om in op te groeien. Naast aanpassingen in de omgeving blijkt een intervaltimer kinderen te kunnen helpen met taakgericht gedrag in de klas als hulpmiddel bij zelfcontrole.
Zwart-wit
Het proefschrift wil geen eenzijdige nadruk leggen op het psychosociale perspectief. Zwart-wit denken kan destructief zijn, nuance en balans zijn noodzakelijk. Inclusief denken en handelen, normaliserend, demedicaliserend en met een trapsgewijze en contextuele benadering, is voordelig voor kinderen, hun directe omgeving, de samenleving en overheden. Daarom verdient het meer aandacht. De uitdaging ligt in constructief denken en handelen en samen datgene doen wat nodig is in het belang van het kind.
Het hele proefschrift is hier te downloaden.
In maart start een online congres over ADHD en druk gedrag, waarvan Blik op Hulp mediapartner is. Ben je geabonneerd op onze nieuwsbrief? Dan krijg je korting op je deelname.
Interessant artikel? Meld je aan voor onze gratis nieuwsbrief!
Mee discussiëren over dit en andere artikelen kan in onze LinkedIn-groep.
