Blik op hulp

Door het gebruik van het internet moeten kinderen digitale teksten lezen en begrijpen. Links in de tekst en grafische overzichten zijn kenmerkend voor digitale tekst. De niet-lineaire structuur van digitale tekst verschilt door die kenmerken van de lineaire structuur van bijvoorbeeld geprinte tekst. Sabine Fesel onderzocht hoe kinderen in het basisonderwijs digitale teksten begrijpen, hoe ze deze teksten leren en of en hoe dit leren van digitale tekst verbeterd kan worden. Ze promoveert op 16 maart 2015 aan de Radboud Universiteit.

Digitale teksten bevatten ingebedde hyperlinks en grafische navigatieoverzichten (denk aan buttons, kopjes, opsommingen met bullets). Anders dan geprinte tekst is digitale tekst daardoor nonlineair. Hoewel hyperlinks en grafische overzichten helpen bij het bepalen van de leesvolgorde – vooral bij lezers met weinig voorkennis – kunnen zulke markers ook leiden tot cognitieve overbelasting.

Geen probleem

Toch is dat geen probleem voor het tekstbegrip van kinderen vanaf groep 8 van de basisschool voor hiërarchisch gestructureerde digitale tekst, ontdekte Sabine Fesel. Bovendien laat ze zien dat leerlingen op de middelbare school even goed leren van vier verschillende typen simpele digitale teksten.

Vier typen teksten

In haar onderzoek maakte Sabine Fesel onderscheid tussen lineaire digitale tekst (LDT), digitale tekst met grafisch overzicht (DTO), digitale tekst met ingebedde hyperlinks (hypertekst; HT) en hypertekst met een grafisch overzicht (HTO). Met behulp van tekstbegripvragen tijdens of na het lezen onderzocht ze het tekstbegrip en leren van de scholieren.

Onder een hypertext met grafisch overzicht wordt een tekst verstaan waarin hyperlinks aangebracht zijn en er daarnaast een plaatje wordt aangeboden dat een overzicht biedt van de structuur van de tekst, zoals in de afbeelding hierbeneden.

Een digitale tekst met grafisch overzicht is goeddeels het zelfde als de eerdergenoemde tekstsoort, maar dan zonder hyperlinks. De structuur van de tekst is dan geïllustreerd in een afbeelding, maar er kan in de tekst niet op trefwoorden geklikt worden, waarna het daarbij behorende stuk informatie verschijnt:

Een hypertekst en een lineaire digitale tekst zijn vergelijkbaar aan de twee hierboven vertoonde teksten, echter zonder dat daarbij een grafisch overzicht aangeboden wordt.

Onderwijs

Uit het door Sabine Fesel gedane onderzoek blijkt nu dat basisschoolleerlingen die een hypertekst met een grafisch overzicht lezen, de door hen gelezen tekst beter begrijpen dan leerlingen die een ander teksttype lazen. “Een hypertekst met grafisch overzicht helpt het leren. De links in dit type tekst ondersteunen een diepere verwerking. Ontwerpers van educatieve teksten kunnen daar rekening mee houden‘, adviseert Fesel.  “Leerkrachten kunnen leerlingen ondersteunen door zich bewust te zijn van de verschillen tussen geprinte en digitale tekst en hun leesonderwijs op de verschillende kenmerken aan te passen”. Middelbare scholieren bleken met alle teksten even goed overweg te kunnen.

Interessant artikel? Mis nooit meer iets en schrijf u in voor onze gratis nieuwsbrief!