Als je een psychische aandoening hebt, betekent dat een aanslag op alle functies die door de hersenen worden uitgevoerd. Ook de functies die een grotere of kleinere rol spelen bij de invulling van het ouderschap. Op het congres over verwaarlozing en zorgtekort zal Lies Wenselaar spreken over de zorg van zulke ouders voor hun kinderen en hoe je zowel ouder als kind tot steun kunt zijn als hulpverlener. Vooruitlopend op het congres, interviewde Blik op Hulp haar.
Emotionele verwaarlozing
Verwaarlozing en het niet bieden van de zorg die kinderen nodig hebben, liggen extra op de loer bij ouders die verslaafd zijn of een psychische ziekte hebben. Maar hoe komt dat dan precies? Lies komt met het ene voorbeeld na het andere: “Sommigen hebben een energieniveau dat te laag is om verzorging van de kinderen of huishoudelijke taken uit te voeren, maar ook het vermogen van ouders om zich in te leven in de ander en daar ook naar te handelen kan worden aangetast. Soms schieten ouders tekort qua gezond oordeel- en kritiekvermogen of kunnen ze het niet opbrengen om interesse te tonen in de ander. Hun vermogen om rekening te houden met de belangen van die ander wordt dan verdrongen door een overheersend egocentrisme. Al deze situaties kunnen leiden tot emotionele verwaarlozing van het kind. Het is tenslotte al lastig zat om met een psychisch probleem te moeten worstelen. Als je dan ook nog kinderen moet opvoeden, dan is dat vaak heel moeilijk op te brengen”.
Gezin
De problemen waar deze ouders zich mee geconfronteerd zien, blijken niet alleen direct invloed te hebben op de ouder-kind relatie: ook door de belaste partnerrelatie van hun ouders, zijn deze kinderen vaak de dupe. Lies: “Het optreden van korte lontjes en verlaagde of afwezige frustratietolerantie veroorzaken vaak botsingen in de gezinssfeer, wat regelmatig escaleert in crisissen dan wel kindermishandeling, met daadwerkelijk gevaar voor de kinderen. Gezonde grenzen vanuit de zieke ouder vervagen of verdwijnen en het kind kan niet meer veilig en gezond opgroeien en ook risico op seksueel misbruik is soms aanwezig. Deze ouders worden vaak zo erg in beslag genomen door hun psychisch lijden, dat het vermogen om het eigen gedrag te veranderen gebrekkig of zelfs afwezig is. Ze beseffen dan onvoldoende wat hun gedrag betekent voor het kind. Helaas komen er behalve problemen in de thuissituatie vaak ook problemen voor buitenshuis en kan er een terugval in financiële positie van het gezin komen”.
Ondersteunen
Risico’s te over dus, maar wat kun je als hulpverlener doen als je emotionele kindermishandeling of verwaarlozing vermoedt in zo’n gezin? “Het is belangrijk dat je emotionele kindermishandeling zowel met de ouders als met het kind bespreekbaar durft te maken. Zeg bijvoorbeeld letterlijk: ‘je kind staat in de kou’. Help daarnast als hulpverlener om met oplossingen te komen en mee te denken : wat heeft het kind nodig? En wat heeft de ouder nodig? Help het kind ook door samen te bekijken wat het kan doen als het thuis niet leuk is. Wie is er om mee te praten? Naar wie kun je toe gaan? Zet dus als professional je oren, ogen en alle gevoelsantennes die je hebt open om emotionele kindermishandeling op te sporen en aan te pakken. Zie daarbij ook de ogenschijnlijk ‘gezonde’ ouder niet over het hoofd”.
Directe bescherming niet mogelijk
Wat ouders in je spreekkamer doen en zeggen, blijkt vaak geen goed beeld te geven van wat er tussen hen en hun kinderen plaatsvindt als je er als hulpverlener niet bij bent. “Blijf je tijdens het gehele behandelproces realiseren dat directe bescherming van het emotioneel mishandelde kind vaak niet mogelijk is. Je moet er stapsgewijs naar toe werken en een lange adem hebben. Houd dus altijd het doel voor ogen: komen tot een gezonde opgroeisituatie voor het kind”.
Op het congres over verwaarlozing en zorgtekort zal Lies gedurende een uur haar inzichten en praktische handvatten delen met de deelnemers.
Lies Wenselaar is (kinder- en jeugd)psychiater en (kinder- en jeugd)psychotherapeut. Zij werkt al meer dan dertig jaar met gezinnen waarin een ouder verslaafd is en / of een psychische aandoening heeft, zowel binnen de vrijwillige als de gedwongen hulpverlening, en is voorvechter van integrale hulpverlening aan deze zogeheten KOPP/KVO-gezinnen.
Interessant artikel? Meld je aan voor onze gratis nieuwsbrief en mis nooit meer iets!
Mee discussiëren over dit en andere artikelen kan in onze LinkedIn-groep.
