Faalangst leren hanteren in plaats van wegnemen
On 26/02/2019 by Redactie StandardIn toenemende mate lijken kinderen te lijden aan stress- en burn-out klachten. Op het congres over overvraging, stress en burn-out bij kinderen en tieners, spreekt Ard Nieuwenbroek. Hij schreef tientallen boeken over faalangst en zal op het congres stilstaan bij het verband tussen faalangst en burn-out. Reden genoeg dus voor Blik op Hulp om hem te interviewen over dit veelvoorkomende probleem.
Faalangst en burn-out
Ruim 12% van de leerlingen in het onderwijs lijdt aan faalangst. Ze presteren minder dan ze zouden kunnen en hebben vaker sociale problemen. Zo bezien ligt het dus voor de hand dat het hebben van faalangst kan leiden tot nog meer angst en stress. Maar hoe hangen die problemen nu met elkaar samen?
“Faalangst kan aan de wortel van burn-out klachten bij kinderen liggen”, stelt de orthopedagoog. “En dan met name het niet goed om kunnen gaan met de angst om ‘het niet goed te doen’. Dag en nacht bezig zijn om ‘mislukkingen’ te voorkomen, dat vréét energie. Het kan leiden tot veel stress en als die lang genoeg aanhoudt, dan levert dat een grotere kans op een burn-out op. Op een gegeven moment breekt de gespannen snaar in het kind. Ze kunnen dan extreem vermoeid worden, slapeloze nachten, concentratieproblemen en een scala aan andere stress-gerelateerde klachten ontwikkelen”.
Preventie
De truc is natuurlijk om een burn-out voor te zijn. Als hulpverlener, begeleider of leerkracht wil je het immers niet zo ver laten komen. Maar hoe neem je dan faalangst weg bij jonge mensen? Nieuwenbroek: “Als je merkt dat een kind niet goed om kan gaan met faalangst, is het belangrijk om zo vroegtijdig mogelijk het kind te faciliteren om zélf coping strategieën te hanteren. Zo leren kinderen beter omgaan met faalangst. Dus niet om faalangst te laten verdwijnen, want dat is een onmogelijke uitdaging. Afstemming tussen kind, school en ouders is daarbij een belangrijke succesfactor. In het begeleiden van een kind dat last heeft van faalangst worden de effecten van deze begeleiding optimaal als er, vanuit het model van de dynamische driehoek, een hechte samenwerking is tussen begeleiders en ouders. Dus ook tussen de begeleiders binnen en buiten school. Ik ga zelfs zo ver dat begeleiding zonder partnerschap tussen professional en ouders een ineffectieve begeleiding is, die zelfs tegen het kind kan werken.
Niet ad-hoc
Behalve samenwerking is volgens Nieuwenbroek ook borging van de aanpak van faalangst binnen onderwijsorganisaties nodig. “In een schoolomgeving moet er een permanente en geen incidentele ad-hoc aanpak zijn van problemen rondom faalangst, stress en burn-out bij leerlingen. Het begint met het beïnvloeden van het pedagogisch klimaat. Dat is een verantwoordelijkheid van álle medewerkers, inclusief onderwijsondersteunend personeel. Dus letterlijk van de conciërge tot de directeur en van de meneer achter de balie tot de wiskundelerares. Daarnaast moet iedere school een gestructureerde en geïmplementeerde vorm van curatieve begeleiding in huis hebben. Mét professioneel opgeleide trainers die een gerichte faalangsttraining binnen de schoolmuren kunnen verzorgen. En dat dan in groepsverband, omdat dat simpelweg betere resultaten geeft dan individuele begeleiding”.
Invloedsbesef
In de aanpak van de faalangst van leerlingen is het van belang dat leerlingen meer grip op hun situatie en hun gedachten krijgen. “De kern van alle begeleiding is dat de leerling zelf instrumenten tot beschikking krijgt om stress en faalangst te kunnen managen”, vat Nieuwenbroek samen. “Belangrijk is daarbij dat het invloedsbesef van de leerling groeit. Dat doe je door in oefeningen de interne attribuering te vergroten. In andere woorden: door de leerling te laten ervaren dat de dingen hem of haar niet ‘overkomen’, maar dat ze zelf invloed kunnen uitoefenen op hun situatie en hun gedachten daarbij. In de taal van mindset-grondlegger Carol Dweck: we moeten een leerling verleiden om van een fixed mindset naar een growth mindset te komen”.
Onderscheid in diagnostiek
De allerbelangrijkste bijdrage die je als hulpverlener of begeleider kunt leveren aan het oplossen van het faalangstprobleem van leerlingen, is een goede diagnose stellen. “Het belangrijkste is dat een hulpverlener in zijn diagnostiek onderscheid ziet tussen enerzijds ‘neurotische’ en anderzijds pathologische ontwikkelingen binnen de persoonlijkheid van een kind. Dat heeft namelijk grote consequenties voor je aanpak en de intensiteit daarvan. Bij neurotische problemen kan een training binnen school helpen, bij pathologische problematiek zeker niet. Daarom besteed ik in mijn opleiding tot faalangsttrainer zoveel aandacht aan diagnostiek.”
Faalangsttraining
Nieuwenbroek kijkt optimistisch naar de toekomst: “Gelukkig lijken we als samenleving op de goede weg wat de aanpak van faalangst betreft. In Nederland biedt inmiddels zo’n 80% van de scholen voor voortgezet onderwijs een training aan voor leerlingen die worstelen met faalangst. We moeten blijven streven naar 100% en naar een gestage verbetering van de kwaliteit van deze trainingen. Het is een effectief bewezen, grote bijdrage aan de persoonlijke ontwikkeling voor deze kinderen”.
[team title=”Drs. Ard Nieuwenbroek” subtitle=”” url=”” image=”https://blikophulp.nl/wp-content/uploads/2018/06/Ard-Nieuwenbroek.jpg”]Ard is orthopedagoog, contextueel therapeut, faalangsttrainer en praktijkman ‘pur sang’. Daarnaast is hij auteur en heeft inmiddels 25 boeken op zijn naam staan, die veelal over het onderwerp faalangst gaan. Zijn meest recente boek is “Het geheim achter faalangst”.[/team]
Interessant artikel? Meld je aan voor onze gratis nieuwsbrief en mis nooit meer iets!
Mee discussiëren over dit en andere artikelen kan in onze LinkedIn-groep. Boeken over dit thema vind je op onze bronnen-pagina.
You may also like
Archieven
- april 2024
- maart 2024
- februari 2024
- januari 2024
- december 2023
- november 2023
- oktober 2023
- september 2023
- augustus 2023
- juni 2023
- mei 2023
- april 2023
- maart 2023
- februari 2023
- januari 2023
- december 2022
- november 2022
- oktober 2022
- september 2022
- juni 2022
- mei 2022
- februari 2022
- januari 2022
- december 2021
- november 2021
- oktober 2021
- september 2021
- augustus 2021
- juni 2021
- april 2021
- maart 2021
- februari 2021
- januari 2021
- november 2020
- oktober 2020
- september 2020
- augustus 2020
- juli 2020
- juni 2020
- mei 2020
- april 2020
- maart 2020
- februari 2020
- januari 2020
- december 2019
- november 2019
- oktober 2019
- september 2019
- augustus 2019
- juni 2019
- mei 2019
- april 2019
- maart 2019
- februari 2019
- januari 2019
- december 2018
- november 2018
- oktober 2018
- september 2018
- augustus 2018
- juli 2018
- juni 2018
- mei 2018
- april 2018
- maart 2018
- februari 2018
- januari 2018
- december 2017
- november 2017
- oktober 2017
- september 2017
- juni 2017
- mei 2017
- april 2017
- maart 2017
- februari 2017
- januari 2017
- december 2016
- november 2016
- oktober 2016
- september 2016
- augustus 2016
- juli 2016
- juni 2016
- mei 2016
- april 2016
- maart 2016
- februari 2016
- januari 2016
- december 2015
- november 2015
- oktober 2015
- september 2015
- augustus 2015
- juli 2015
- juni 2015
- mei 2015
- april 2015
- maart 2015
- februari 2015
- januari 2015
- december 2014
- november 2014
- oktober 2014
- september 2014
- juli 2014
- juni 2014
- mei 2014
- april 2014
- maart 2014
- februari 2014
- januari 2014
- december 2013
- november 2013
- oktober 2013
- september 2013