![](https://blikophulp.nl/wp-content/uploads/2024/06/Banner-cursus-hechting-BoH-1024x160.jpg)
![armoede psychologie](https://i0.wp.com/blikophulp.nl/wp-content/uploads/2024/04/iStockArmoedeBoH.jpeg?resize=1170%2C600&ssl=1)
Financiële krapte leidt tot psychologische armoedeval
On 03/04/2024 by Redactie StandardFinanciële beperkingen spelen een belangrijke rol wanneer mensen moeten kiezen tussen onmiddellijke behoeften en uitgestelde voordelen. Uitstel en het vermijden van beslissingen kunnen de financiële krapte verergeren, wat leidt tot een gevoel van controleverlies. Deze dynamiek varieert echter tussen verschillende culturen, zoals blijkt uit het onderzoek van sociaaleconomisch psycholoog Leon Hilbert.
Hij onderzocht de impact van financiële krapte op het nemen van beslissingen en ontdekte dat deze mensen ertoe aanzet om voorrang te geven aan kortetermijnbeloningen. ‘Mensen kiezen eerder voor direct 100 euro dan voor 200 euro op een later moment. Deze beslissing wordt genomen onafhankelijk van persoonlijke kenmerken, puur op basis van de huidige financiële situatie.’
Onmiddellijke versus uitgestelde beloningen
In een experiment waarbij deelnemers huishoudelijke taken moesten uitvoeren om geld te verdienen voor het betalen van rekeningen, manipuleerden de onderzoekers het inkomen om de proefpersonen al dan niet in schulden te plaatsen. Diegenen die in de schulden raakten, kozen vaker voor onmiddellijke beloningen, wat vervolgens leidde tot verdere financiële tekorten. Hilbert stelt: ‘Met beperkte financiële middelen en de noodzaak om rekeningen te betalen, is er weinig ruimte voor het sparen voor de toekomst of investeren in een opleiding om later meer te verdienen. Langetermijnplanning is niet haalbaar als de directe behoefte aan levensonderhoud voorrang heeft.’
Uitstel en vermijding
Mensen met financiële krapte vertonen meer uitstelgedrag, zoals aangetoond in een langdurig onderzoek onder een representatieve groep van de Nederlandse bevolking. Dit gedrag omvat het niet openen van post of het nalaten om bankrekeningen te controleren, wat leidt tot een toename van financiële tekorten. “We zien een vicieuze cirkel van machteloosheid, gebrek aan financiële grip en verbetermogelijkheden; dit resulteert in uitstel- en vermijdingsgedrag,” legt Hilbert uit.
Culturele verschillen
Het gevoel van controleverlies bij financiële krapte is cruciaal, maar manifesteert zich niet in elke cultuur op dezelfde wijze. Hilbert’s onderzoek in 51 landen toont aan dat er aanzienlijke culturele verschillen zijn in de mate waarin financiële krapte leidt tot controleverlies. “We wilden onderzoeken of in landen met financiële overheidsondersteuning minder controleverlies voorkomt. Verrassend genoeg ervaren mensen in deze landen, ondanks bijvoorbeeld subsidies, een groter controleverlies,” meldt Hilbert.
Een verklaring kan zijn dat landen met sociale voorzieningen vaak individualistische waarden nastreven, terwijl in collectivistische en traditionele samenlevingen financiële steun veelal via familiebanden loopt, wat mogelijk leidt tot minder ervaren controleverlies. In deze culturen zoekt men voor financiële hulp eerder steun bij vrienden dan bij banken, waardoor men ondanks financiële krapte toch een gevoel van controle behoudt.
Psychologische armoedeval
Beslissingen die voortkomen uit een gebrek aan controle kunnen de situatie verergeren, met name als dit leidt tot vermijdingsgedrag en het niet betalen van rekeningen. “Het ervaren van armoede leidt psychologisch tot een val waar sommigen uit kunnen ontsnappen,” stelt Hilbert. Hij benadrukt dat dit gedrag niet als foutief moet worden gezien, maar als rationeel binnen de gegeven omstandigheden, ook al kan dit langetermijnproblemen veroorzaken. “De keuze was op dat moment de enige mogelijke optie.”
“Het doel van mijn onderzoek is om een beter begrip te krijgen van de situatie waarin mensen zich bevinden. Dit biedt aanknopingspunten voor andere interventies. Geen extra stress door boetes, maar het vergroten van het controlegevoel. ‘Je hebt nu problemen, maar we willen je helpen eruit te komen, en dit zijn de stappen die je kunt nemen.’ Zo krijgt men meer grip op de situatie.”
Interessant artikel? Meld je aan voor onze gratis nieuwsbrief en mis nooit meer iets!
Meediscussiëren over dit en andere artikelen kan in onze LinkedIn-groep.