Hoogsensitiviteit van groeiend belang voor de praktijk

Hoogsensitiviteit wordt binnen de wetenschappelijke gemeenschap aangeduid met de term Sensory Processing Sensitivity (SPS). Dit is een temperament- of persoonlijkheidstrek die duidt op een verhoogde gevoeligheid van het centrale zenuwstelsel en een diepere cognitieve verwerking van fysieke, sociale en emotionele stimuli. Personen met een hoge mate van SPS verwerken informatie dieper, ervaren sterkere reacties op stimuli en zijn meer bewust van en beïnvloed door deze stimuli, zowel positief als negatief.

Neurale reacties

Waar hoogsensitiviteit enkele decennia geleden nogal eens in de hoek van de zweverige concepten gezet werd, heeft onderzoek inmiddels significante vorderingen gemaakt in het begrijpen van SPS. Studies hebben bijvoorbeeld de neurale reacties die SPS mediëren onderzocht, evenals de relatie tussen SPS en temperament- of stemmingsstoornissen, en sommige van de uitkomsten geassocieerd met SPS. In de afgelopen 20 jaar is het onderzoek naar individuele verschillen in Environmental Sensitivity (ES), zoals gevat in het temperamentkenmerk SPS, snel toegenomen. SPS wordt geassocieerd met een grotere responsiviteit op de omgeving en op sociale stimuli, en wordt gevonden bij 20%-30% van de mensen. Vergelijkbare verschillen in de respons op stimuli zijn waargenomen bij meer dan 100 andere soorten??.

De rol van rust

Een studie gepubliceerd in Scientific Reports onderzocht bijvoorbeeld hoe individuele verschillen in SPS de geheugenretentie beïnvloeden na het leren. De studie vond dat personen met een hogere mate van SPS beter geheugenretentie vertoonden wanneer zij na het leren een periode van rust kregen, maar slechtere geheugenretentie als zij na het leren een aandacht vereisende afleidingstaak moesten uitvoeren??. Dit wijst op de complexiteit van SPS en hoe het kan interageren met andere cognitieve processen.

Verbindingen tussen hersengebieden

Daarnaast heeft onderzoek de functionele aspecten van de hooggevoelige hersenen onderzocht, waarbij studies zich richten op de hersencircuits die ten grondslag liggen aan SPS en stoornissen die ogenschijnlijk gerelateerd zijn. Onderzoekers in dit domein hebben bijvoorbeeld de verschillen van functionele connectiviteit in rusttoestand, geassocieerd met diepte van verwerking in hooggevoelige personen onderzocht??. Functionele rusttoestand connectiviteit heeft betrekking op de functionele verbindingen tussen verschillende hersengebieden wanneer een individu wakker is, maar niet gericht is op een specifieke taak.

Snel groeiend veld

Deze en andere recente studies bieden waardevolle inzichten in de wetenschappelijke basis van hoogsensitiviteit en benadrukken de noodzaak van verdere integratie en onderzoek. Vooral omdat het veld snel groeit met studies van over de hele wereld die verschillende aspecten van SPS onderzoeken met uiteenlopende meetinstrumenten. Het is van cruciaal belang om deze kennis samen te brengen om theoretische kaders en praktische kennis met betrekking tot SPS te bevorderen??.

Belang voor de praktijk

Het belang van onderzoek naar hoogsensitiviteit voor de praktijk van hulpverlening en onderwijs kan niet genoeg benadrukt worden. Inzicht in de kenmerken en behoeften van hooggevoelige personen stelt professionals in staat om hun benadering af te stemmen op de unieke manier waarop deze individuen de wereld ervaren. Voor hulpverleners biedt dit de mogelijkheid om therapieën en interventies te ontwerpen die rekening houden met de diepere verwerking van emoties en prikkels bij hooggevoelige cliënten. Dit kan leiden tot effectievere copingstrategieën en een verhoogd welzijn. In het onderwijs stelt kennis over hoogsensitiviteit leerkrachten in staat om een ondersteunende leeromgeving te creëren die rekening houdt met de sensorische gevoeligheden van hooggevoelige leerlingen. Dit kan bijdragen aan het verminderen van stress en angst bij deze leerlingen en hun leerervaringen positief beïnvloeden.

Blik op Hulp is mediapartner van het jaarlijks congres over hoogsensitiviteit dat op 14 maart aanstaande plaatsvindt in Eindhoven en daarna ook on-demand te volgen is.

Interessant artikel? Meld je aan voor onze gratis nieuwsbrief en mis nooit meer iets!

Mee discussiëren over dit en andere artikelen kan in onze LinkedIn-groep.