Blik op hulp

Mensen met de diagnose Borderline Persoonlijkheidstoornis (BPS) lopen er dagelijks tegenaan dat ze niet goed weten wie ze zijn en moeite hebben om vriendschappen te onderhouden. Er zijn goede behandelingen beschikbaar, maar helaas blijven sommigen van hen problemen houden met vriendschappen en weten wat ze willen. Het is dus belangrijk om te begrijpen hoe deze doelgroep beter ondersteund kan worden. Charlotte van Schie van de Universiteit Leiden deed er onderzoek naar.

Zelfbeeld

“We weten dat problemen in de identiteit en problemen met relaties aan elkaar relateren, maar we begrijpen niet goed hoe”, legt van Schie uit. “We hebben daarom in het algemeen en bij mensen met borderline bekeken hoe interacties met anderen worden beïnvloed door hoe mensen zichzelf zien. Dat deden we door onder meer het brein te bestuderen en te bekijken wat de rol is van vroegkinderlijk trauma en een negatief zelfbeeld. Daarnaast hebben we bekeken of we het zelfbeeld kunnen verstevigen aan de hand van positieve herinneringen”.

Complimenten en kritiek

Van Schie concludeert dat hoe mensen over zichzelf denken, mede bepaalt hoe mensen reageren op complimenten en kritieken. Het zelfconcept zou dan ook op de korte termijn verstevigd kunnen worden met levendige positieve herinneringen. Personen met een borderline persoonlijkheidsstoornis lijken echter weinig afstand te ervaren tot kritiek en veel afstand tot complimenten en positieve herinneringen. “Er blijkt een complexe relatie te bestaan tussen hoe mensen zichzelf zien en hoe mensen een band aan gaan met anderen. Naast dat wat er tegen hen gezegd wordt, blijken mensen mee te nemen hoe zij over zichzelf denken”, aldus Van Schie.

Fijne herinneringen

“Het vinden van de juiste balans tussen afstand tot kritiek en betrokkenheid bij een positieve zelfbeleving, kan helpen om de negatieve zelfkennis van mensen met borderline te doorbreken en kan bijdragen aan verbondenheid met anderen”, vervolgt de onderzoekster. “Fijne herinneringen kunnen wellicht het zelfconcept van mensen met een borderline persoonlijkheidsstoornis verstevigen, wat potentieel ook de sociale interacties ten goede kan komen”.

Geïntegreerd zelfbeeld

De specifieke zelfkennis die mensen hebben, bepaalt dus mede hoe mensen reageren in sociale interacties. “De mate waarin mensen afstand kunnen nemen van kritieken of zich meer verbonden voelen met anderen na complimenten lijkt afhankelijk te zijn van het algemene zelfvertrouwen en de diagnose Borderline”, concludeert van Schie. “Wanneer het zelfbeeld meer geïntegreerd is waarbij een balans wordt gevonden tussen positieve en negatieve aspecten van het zelf, zou dit ten goede kunnen komen aan omgaan met kritieken en het opbouwen van relaties”.

Herbeleving

Het herbeleven van positieve herinneringen kan bijdragen aan het beter verwerken van positieve zelf-aspecten. Dat geldt volgens de onderzoekster vooral wanneer deze herinneringen levendig worden herbeleefd met een hoog bewustzijn van het zelf. Van Schie: “Voor mensen die negatiever over zichzelf denken kan het moeilijker zijn om op te gaan in de herinnering. Het kan helpen om hen hierbij te begeleiden met instructies om de herbeleving meer levendig en daarmee meer relevant te laten zijn”. Om een goed functionerend zelfconcept en sociale relaties te onderhouden, ligt er voor mensen met borderline dus niet alleen een uitdaging in het balanceren van afstand en nabijheid tot anderen, maar ook tot het zelf. Voor mensen die voldoen aan de criteria voor borderline, lijkt de onbalans tussen afstand en nabijheid tot eigen en andermans emoties dus ook relevant.

Brein

De moeite die mensen met borderline hebben om afstand te houden tot negatieve anderen en open te staan voor een positief zelf, blijkt ook te verklaren aan de hand van het functioneren van hun brein. De precuneus (een specifiek deel van de parietaalkwab in de grote hersenen) is bij hen te veel betrokken bij het herbeleven van herinneringen en te weinig betrokken bij het omgaan met kritiek. Van Schie: “Die activatie kan duiden op het moeite hebben met afstand houden tot negatieve anderen en openstaan voor een positief zelf. Dat kan bijdragen aan de problemen die ze ervaren met het opbouwen van zelfkennis en omgaan met anderen”.

Training

Ondanks het minder betrokken zijn bij de eigen herinneringen, kunnen mensen met borderline volgens van Schie op de korte termijn baat hebben bij het herbeleven van positieve herinneringen. “Mensen met een borderline persoonlijkheidsstoornis zouden wellicht met training in het herbeleven, op de lange termijn hun zelfconcept kunnen verstevigen. Potentieel kan dat ook de sociale interacties ten goede komen. Het vinden van de juiste balans tussen afstand en betrokkenheid kan een mechanisme zijn waarmee de continue bevestiging van negatieve zelfkennis gebroken kan worden en kan bijdragen aan gevoel van verbondenheid bij mensen met borderline”.