Blik op hulp

Psychiatrische stoornissen zijn verantwoordelijk voor een groot deel van de totale ziektelast op aarde. Vooral in de kindertijd en adolescentie hebben mensen een hoog risico op het ontwikkelen van zo’n stoornis. Dat kan een groot effect hebben op de rest van hun leven. In zijn proefschrift onderzocht Dennis Raven in hoeverre jongeren zorg krijgen als ze psychiatrische stoornissen ontwikkelen, en welke factoren hierin een bepalende rol spelen. Zijn conclusie: die hulp komt vaak jaren later dan mogelijk was geweest.

Veelvoorkomend probleem

Bijna de helft van alle jongeren, 45%, voldeed op enig moment in hun leven aan de criteria van minimaal één psychiatrische stoornis. Bij de helft van die jongeren, 22% in totaal, was er sprake van een ernstige stoornis: een psychiatrische stoornis die gepaard gaat met een (zeer) ernstige mate van lijdensdruk of beperking van het functioneren. Daarnaast bleek dat jongeren die op enig moment een psychiatrische stoornis ontwikkelden daarna vaak ook last krijgen van andere stoornissen, zogeheten “co-morbiditeit”. Raven liet in zijn studie zien dat er een kwetsbare groep jongeren is van ongeveer 5% tot 10% van alle jongeren. Zij hadden al vroeg in het leven last had van meerdere psychiatrische stoornissen, vaak uit verschillende diagnostische groepen.

Vroeg stadium

Voor het onderzoek maakte Raven gebruik van gegevens uit het langlopende TRAILS onderzoek naar de mentale, sociale en lichamelijke ontwikkeling van adolescenten en jongvolwassenen. Hij vond dat veel jongeren met een psychiatrische stoornis geen zorg ontvangen of lang wachten, vaak meerdere jaren, voordat ze hulp zoeken. Uit het onderzoek blijkt ook dat het lastig is om psychiatrische stoornissen in een vroeg stadium te herkennen.

Geen diagnose

Vaak was de problematiek van jongeren met psychiatrische problemen niet eens gediagnosticeerd. Zo had ongeveer één op de drie jongeren met een stemmings- of angststoornis volgens het diagnostisch interview een klinische diagnose uit dezelfde diagnostische groep. Voor gedragsstoornissen was er bij ongeveer twee op de drie jongeren sprake van een overeenkomstige diagnose. Ongeveer 2 van de vijf jongeren had een klinische diagnose van een stoornis die niet werd uitgevraagd in het diagnostische interview, zoals een pervasieve ontwikkelingsstoornis (autisme) of een persoonlijkheidsstoornis. Een mogelijke verklaring hiervoor is dat er vaak pas hulp wordt gezocht als de klachten verergeren, herhaaldelijk terugkomen, of er nieuwe klachten ontstaan.

Contact met hulpverleners

Bijna de helft van de jongeren met een psychiatrische stoornis had voor hun negentiende geen contact gehad met een professionele hulpverlener voor hun stoornis. Er waren echter wel grote verschillen tussen de diverse stoornissen. Zo had slechts 15% van de jongeren met een alcoholverslaving contact gehad met een hulpverlener, terwijl dit percentage voor jongeren met een dysthyme stoornis (een milde maar chronische vorm van depressie) boven de 80% lag.

Tijd tot behandeling

Ook de tijd tot behandeling varieerde enorm per stoornis. Jongeren hadden het snelst contact voor stemmingsstoornissen, maar zelfs hiervoor duurde het ruim twee jaar voordat 50% van deze jongeren voor het eerst contact had gehad met een hulpverlener. Ter vergelijking, bij gedragsstoornissen duurde het 12 jaar totdat 50% van de jongeren met een dergelijke stoornis contact had gehad, terwijl dit bij jongeren met een angststoornis zelfs 17 jaar duurde.

Afhankelijk

Het zoeken van hulp wordt bovendien bemoeilijkt doordat de jongeren voor zorg afhankelijk zijn van hun omgeving, zoals ouders en leerkrachten. Zij spelen een belangrijke rol bij het herkennen van de klachten, en zouden dus in de toekomst beter betrokken moeten worden bij dit proces. Dit, samen met betere preventieprogramma’s zoals anti-pestprogramma’s, zal volgens Raven helpen om psychiatrische stoornissen eerder te herkennen en te behandelen.