Na traumatische gebeurtenissen kampt een deel van de slachtoffers met eenzaamheid, blijkt uit nieuw onderzoek van Tilburg University. Dat is nadelig, omdat eenzaamheid zowel de fysieke als de mentale gezondheid ondermijnt. Slachtoffers met zeer ernstige posttraumatische stress symptomen (PTSS-symptomen) hebben meer last van eenzaamheid dan slachtoffers met zeer weinig PTSS-symptomen. Opmerkelijk genoeg hebben slachtoffers met zeer weinig PTSS-symptomen echter minder vaak met eenzaamheid te kampen dan niet-slachtoffers. Dit zijn de belangrijkste uitkomsten van onderzoek onder bijna 1800 volwassen in Nederland. Het onderzoek heeft betrekking op recente trauma’s, en niet op chronische trauma’s of vroegkinderlijke traumatisering.
Eenzaamheid
De mate van eenzaamheid is gedurende drie jaar in kaart gebracht bij zowel slachtoffers van traumatische gebeurtenissen als bij niet-slachtoffers, steeds met een tussentijd van een jaar. Onderzocht is vooral in hoeverre eenzaamheid en geestelijke gezondheid voorafgaand aan trauma’s en de ernst van PTSS-symptomen na afloop van trauma’s de eenzaamheid één en twee jaar ná trauma’s kan verklaren. Daarbij hebben de onderzoekers ook de verschillen met niet-slachtoffers bestudeerd.
Eenzaamheid na trauma’s blijkt het sterkst te worden verklaard door de mate van eenzaamheid voordat het trauma plaatsvond. Slachtoffers met hele ernstige PTSS-symptomen hebben meer last van eenzaamheid dan slachtoffers met zeer weinig PTSS-symptomen. Maar mensen die geen slachtoffer zijn geweest hebben vaker met eenzaamheid te kampen dan slachtoffers met heel weinig PTSS-symptomen.
Geestelijke gezondheid
Niet alleen de mate van PTSS-symptomen en eenzaamheid voorafgaand aan het trauma bleken eenzaamheid na een trauma te voorspellen. Er was ook een duidelijke relatie tussen enerzijds de geestelijke gezondheid van mensen voorafgaand aan het psychotrauma en anderzijds de mate van eenzaamheid die zij ervaren respectievelijk één en twee jaar na het trauma.
Ondermijning
Deze resultaten zijn in lijn met bestaand onderzoek naar de relaties tussen sociale steun en PTSS-symptomen: ernstige PTSS-symptomen ondermijnen op termijn de sociale steun. Dat slachtoffers met zeer weinig PTSS-symptomen minder eenzaam zijn dan niet-slachtoffers, lijkt erop te wijzen dat naarmate slachtoffers minder symptomen hebben, het voor familie en vrienden gemakkelijker is om aandacht en steun te geven. Dit wordt sociale selectie genoemd. In het licht van de onderzoeksresultaten ligt een andere belangrijke theorie over de relatie tussen PTSS-symptomen en eenzaamheid minder voor de hand. De sociale causatie theorie gaat er namelijk van uit dat een gebrek aan sociale steun leidt tot een grotere kans om na een psychotrauma ernstigere PTSS-symptomen te ontwikkelen. Het Tilburgse onderzoek suggereert dat de sociale selectie theorie een beter verklaringsmodel vormt.
Negatieve waardering
Een andere mogelijke verklaring is een cognitieve. Mensen die na een psychotrauma PTSS-symptomen ontwikkelen, kunnen hun eigen situatie als zeer negatief gaan waarderen. Hun symptomen worden door hen zelf dan niet gezien als onderdeel van een normaal proces, maar als een negatieve verandering van henzelf als persoon. Dit kan dan leiden tot sociale terugtrekking en en een hogere mate van eenzaamheid. De reactie van vrienden, collega’s en familie speelt een belangrijke rol in dit proces. Zij vinden het vaak moeilijk om over de traumatische gebeurtenis en PTSS-symptomen te praten, waardoor ze het onderwerp kunnen gaan vermijden. In eerder onderzoek is dan ook aangetoond dat er een relatie bestaat tussen PTSS en onder meer sociale angst en familieproblemen.
Niet eerder is een groot voorspellend onderzoek als dit uitgevoerd naar de effecten van trauma’s op eenzaamheid. Nieuw is dat in deze studie de mate van eenzaamheid vóór trauma’s is betrokken, waardoor kan worden bepaald in hoeverre eenzaamheid door trauma’s wordt veroorzaakt of door andere zaken, zoals reeds bestaande eenzaamheid.
Het wetenschappelijke artikel is hier te lezen.
Interessant artikel? Meld je dan nu aan voor onze gratis nieuwsbrief en mis nooit meer iets!
Mee discussiëren over dit en andere artikelen kan in onze LinkedIn-groep.
