Foto: LCC (CC BY-NC-ND 2.0)
‘Co-creatie’ en ‘coproductie’ zijn modewoorden in de samenwerking tussen overheid en burgers, bijvoorbeeld het samen opknappen van een speeltuin. Maar het is de vraag of dit een succes is. Dat concludeert bestuurskundige William Voorberg in zijn proefschrift. Mensen blijken nauwelijks te stimuleren om samen op te trekken, overheden weten niet of ze ruimte moeten bieden en sociale ongelijkheid wordt vaak in de hand gewerkt.
Motivatoren voor co-creatie
Termen als co-creatie en coproductie zijn schering en inslag in overheidsbeleid sinds in 2013 de participatiesamenleving zijn intrede deed in bestuurlijk Nederland. Overheden trekken zich terug om meer ruimte te laten aan co-creatie en coproductie met burgers. Denk aan het gezamenlijk opknappen of beheren van stadsplantsoenen, leegstaande gebouwen en speeltuinen.
Het onderzoek van Voorberg richtte zich niet alleen op de vraag wat deze concepten nu precies inhouden, maar ook: wat maakt of het lukt of niet? En: wat is het resultaat van dit soort projecten?
Om deze vragen te beantwoorden heeft hij op systematische wijze eerder onderzoek in kaart gebracht. Ten eerste keek de onderzoeker naar experimenteel onderzoek naar motivatoren voor co-creatie en coproductie. Mensen werd gevraagd in hoeverre ze taallessen aan vluchtelingen wilden ‘coproduceren’ met hun gemeente. De ene groep werd financieel gecompenseerd voor hun inspanningen en de andere niet. Daarnaast werd gekeken naar internationaal vergelijkend onderzoek naar co-creatie en coproductie in de Europese Unie.
Geld geen drijfveer
Uit het experiment van Voorberg blijkt dat het stimuleren van mensen door middel van geld om met hun gemeente te gaan coproduceren niet zo gemakkelijk is. Hij laat zien dat het bieden van een vrijwilligersvergoeding geen effect heeft op de bereidheid van mensen. Zelfs een vergoeding die vergelijkbaar is met het netto uurloon van een basisschool docent had maar een marginaal effect op deze bereidheid.
Weinig ruimte in Nederland
Uit het vergelijkend onderzoek in verschillende landen binnen de Europese Unie blijkt verder dat een traditie van samenwerken met burgers en andere betrokkenen geen voorwaarde is voor succesvolle co-creatie. In landen als Duitsland en Nederland, die een lange traditie van gezamenlijk optrekken kennen, is samenwerking zó in regels en wetten gegoten dat er voor co-creatie juist weinig ruimte is. Tegen de verwachtingen laat Voorberg tevens zien dat een hiërarchische staatstraditie ook erg behulpzaam kan zijn bij het implementeren van co-creatie, wanneer betrokken overheden het nut van co-creatie inzien.
Uitkomsten niet zonder meer positief
“De uitkomsten van co-creatie zijn ook niet zonder meer positief”, stelt Voorberg. “Vaak blijven de minder bedeelden uit de samenleving aan de kant staan, terwijl de meer vermogende burgers allerlei hippe ideeën initiëren rondom stadsplantsoenen, leegstaande gebouwen en speeltuinen. Dat alles roept vragen op waar de echte waarde van co-creatie en coproductie zit.”
Voorberg beargumenteert dat die waarde slechts te zien is als co-creatie en coproductie als instrument worden gehanteerd om iets anders te bereiken – en niet als waarde op zichzelf.
William Voorberg (1985) studeerde eerst Sociaal Werk aan Hogeschool InHolland en deed vervolgens de master Bestuurskunde aan de Erasmus Universiteit Rotterdam. Sinds 2010 is hij docent Bestuurskunde aan de EUR. Hij promoveert op vrijdag 24 november 2017 aan de Erasmus Universiteit Rotterdam.
Interessant artikel? Meld je dan nu aan voor onze gratis nieuwsbrief en mis nooit meer iets!
Mee discussiëren over dit artikel kan in onze LinkedIn groep.
