“Voorkom dat kwetsbare jongeren in de georganiseerde criminaliteit belanden”
On 24/10/2023 by Redactie StandardVerpleegkundig Specialist GGZ en systeemtherapeut Richard Brunenberg belicht het verband tussen gedragsproblemen bij jeugdigen en de risico’s op jeugdcriminaliteit. Hij spreekt over dit onderwerp op het congres over georganiseerde criminaliteit en de rol van de jeugd. Zijn boodschap: “Hulpverleners en begeleiders kunnen helpen voorkomen dat kwetsbare jongeren in de georganiseerde criminaliteit belanden”.
Signalen van afwijkend gedrag
Brunenberg legt uit dat langdurige inadequate interactiepatronen tussen jongeren en hun ouders of verzorgers een risicofactor zijn voor betrokkenheid bij criminele netwerken, evenals een heel scala aan andere problemen. “Specifieke signalen met betrekking tot ‘crimineel afglijden’ zijn onregelmatige aanwezigheid thuis, bezit van meerdere telefoons, onverklaarbaar bezit van geld of dure spullen, en veranderingen in stemming of gedrag.
“Op het moment dat problemen thuis leiden tot een gevoel van afwijzing en verwijdering tussen gezinsleden is het belangrijk om zicht te houden op het sociale netwerk waarin de jongere zich bevindt,” zegt Richard Brunenberg. Drugscriminelen, mensenhandelaren en andere onderwereldfiguren weten deze jongeren vaak succesvol te rekruteren.
Preventieve en systemische aanpak
Het vroegtijdig herkennen van risicojongeren en hun gezinnen is daarom cruciaal. Brunenberg benadrukt het belang van systemische behandeling en begeleiding, waarbij een stabiele omgeving fungeert als een beschermende factor.
“Ik zie de aanwezigheid van een stabiele en voorspelbare omgeving als een belangrijke beschermende factor,” stelt hij. “Gedragsproblemen kunnen symptomen zijn van diepere problemen, zoals neuropsychologische kwetsbaarheden”. Brunenberg benadrukt dat veel jongeren opgroeien in systemen met langdurige onveiligheid, wat kan leiden tot toxische stress en uiteindelijk gedragsproblemen en crimineel gedrag.
Brunenberg benadrukt het belang van een systemische aanpak bij de behandeling en begeleiding van jongeren met gedragsproblemen. Door de gezinsfocus te vergroten, wordt elk probleem beschouwd als een gezinsprobleem waarbij elk gezinslid betrokkenheid en verantwoordelijkheid draagt.
Buitengesloten
In een casus die Brunenberg onlangs aan de hand had, leidde een gebrek aan gezinsfocus tot groot wederzijds onbegrip en dagelijkse conflicten die hoog opliepen. “Een jongere werd letterlijk door zijn ouders buitengesloten als hij te laat thuis kwam. Er stond geen eten meer voor hem klaar en hij werd door ouders en broer verantwoordelijk gehouden voor alle problemen in het gezin. Hij onttrok zich daardoor in toenemende mate aan het gezinsleven, verbleef bij wisselende vrienden en kennissen, verzuimde school en ging steeds meer blowen om zijn negatieve gedachten, gevoelens en stress te verminderen. Om in zijn eigen onderhoud en zijn cannabisgebruik te voorzien pleegde hij enkele winkeldiefstallen en werd hij als ‘boodschappenjongen’ ingezet binnen zijn vriendennetwerk, waar hij erkenning en positieve aandacht vond. Vaak zie je dat jongeren op een dergelijke manier in een criminele organisatie verzeild raken.”
Derde omgeving
De uitdaging in deze casus zat volgens Brunenberg vooral bij de zeer hardnekkige afwijzing door de ouders, waarbij het onvoldoende lukte om tot een gezinsfocus te komen. “Uiteindelijk hebben we ingezet op het toevoegen van een beschermende derde omgeving aan het netwerk, ondersteund door hulpverlening. Hier kan deze jongere terecht voor basisbehoeften zoals een bed en een maaltijd, maar ook voor een luisterend oor en positieve aandacht. Deze jongere begeeft zich nog altijd in een risicovol vriendennetwerk, maar kan nu beter keuzes maken vanuit rust en met advies vanuit zijn derde omgeving. Dat is al een stuk minder risicovol dan keuzes moeten maken vanuit een gevoel van stress en afwijzing.”
Bijschalen in plaats van opschalen
Richard Brunenberg benadrukt daarom het belang van een gezamenlijke netwerkaanpak: “Zie het bredere systeem, inclusief politie, onderwijs en andere externe partijen, als essentiële partners in de zorg voor de jeugdige!”
Hij adviseert professionals dan ook om betrokken te blijven vanuit hun eigen rol en expertise: “In plaats van op te schalen, is het beter om bij te schalen,” zegt hij, waarbij het idee is om bestaande ondersteuning te behouden terwijl ontbrekende expertise wordt toegevoegd.
Richard Brunenberg spreekt uitvoerig over dit thema op het congres over georganiseerde criminaliteit en de rol van de jeugd op 23 mei 2024 te Eindhoven.
Richard Brunenberg is (RGT) systeemtherapeut & supervisor en Verpleegkundig Specialist GGZ. Hij heeft meer dan 25 jaar werkervaring binnen de jeugd-GGZ, waarbij zijn expertise voornamelijk ligt op het snijvlak van forensische- en orthopsychiatrie en complexe jeugdhulpproblematiek. Momenteel werkt hij als opleider en supervisor/coach bij Via Jeugd, Civil Care en Hogeschool Zuyd.
Interessant artikel? Meld je aan voor onze gratis nieuwsbrief en mis nooit meer iets!
Mee discussiëren over dit en andere artikelen kan in onze LinkedIn-groep.