Er bestaan vele misvattingen en mythes rond het concept van begaafdheid, wat een grote invloed kan hebben op hoe leerkrachten en hulpverleners begaafde leerlingen benaderen. In een recent interview ging ECHA-begaafdheidsspecialist Sabine Sypré in op de noodzaak voor onderwijsprofessionals en hulpverleners om een diepgaand begrip te hebben van modellen van begaafdheid.
Van statisch naar dynamisch
“Begaafdheid is een begrip dat vele ladingen dekt”, begint Sabine Sypré. “De definitie van begaafdheid is in de loop der tijd geëvolueerd van een statisch model – waarbij begaafdheid wordt gezien als aangeboren en onveranderlijk – naar meer dynamische modellen. Deze laatste modellen zien begaafdheid als een proces waarin meerdere factoren een rol spelen, zoals de omgeving en persoonlijkheid van het individu.”
Sypré merkt op dat begaafdheid vaak nog steeds wordt gezien als een kwestie van hoge intelligentie. Maar ze stelt dat modellen zoals die van Sternberg en Gardner suggereren dat begaafdheid meer omvat dan alleen cognitieve processen. “Deze modellen bevatten meerdere soorten intelligentie, variërend van analytische en creatieve intelligentie tot verschillende specifieke vaardigheden.”
Begaafdheidsmodellen
Het is essentieel dat scholen en leerkrachten deze modellen van begaafdheid begrijpen, aldus Sypré. “Afhankelijk van het gekozen model van begaafdheid, kan er een beleid worden gevoerd om deze doelgroep te bedienen. Inzicht in deze modellen kan helpen om mythes en vooroordelen over begaafde leerlingen te weerleggen en biedt handvatten om onderpresteren te voorkomen of om te keren.”
Het identificeren van begaafde leerlingen kan een uitdaging zijn, vooral wanneer leerkrachten zich vasthouden aan mythes en vooroordelen over begaafdheid. Vroegtijdige identificatie en begrip van de leerkenmerken van begaafdheid zijn cruciaal om deze kinderen de juiste aanpak te kunnen bieden en om problemen zoals onderpresteren te voorkomen.
Eigen ervaring
Sypré deelt hoe haar eigen ervaringen met begaafde kinderen haar pad hebben gevormd. “Hoogbegaafdheid is 17 jaar geleden op mijn pad gekomen door mijn kinderen, die alle vier uitzonderlijk hoogbegaafd bleken te zijn.” Deze persoonlijke ervaring heeft haar ertoe aangezet om de ECHA-opleiding Specialist in Gifted Education te volgen en haar eigen praktijk Hoogbloeier te starten. Haar werk heeft zich gericht op het begeleiden van scholen en het opleiden van leerkrachten en andere professionals die met hoogbegaafde kinderen werken.
De rol van professionals
Het belangrijkste voor professionals die met begaafde kinderen werken, is volgens Sypré het verwerven van wetenschappelijke kennis over begaafdheid. “Is die kennis er niet, dan blijven mythes en vooroordelen spelen en wordt de begaafde persoon vaak niet correct geïdentificeerd, noch begeleid.” Ze benadrukt dat professionals alert moeten zijn op de mogelijkheid dat begaafde leerlingen ook leer- of gedragsstoornissen kunnen hebben, wat invloed kan hebben op hun prestaties en begeleiding.
“Inzicht in begaafdheidsmodellen, een gedegen wetenschappelijke kennis van begaafdheid en een aanpak die is afgestemd op de individuele behoeften van de leerling, zijn essentiële hulpmiddelen voor onderwijsprofessionals en hulpverleners die met begaafde leerlingen werken. Het besef dat begaafdheid meer is dan alleen hoge intelligentie, kan hen helpen om deze leerlingen beter te begrijpen, te identificeren en te ondersteunen”.
Drs. Sabine Sypré verzorgt een deelsessie op het jaarlijks congres Hoogbegaafdheid dat gaat plaatsvinden op 2 november 2023 in Utrecht.
Sabine Sypré is gepromoveerd aan de Faculteit Psychologie en Pedagogische Wetenschappen aan de UGent en KU Leuven. Sabine is ECHA-specialist in Gifted Education. Momenteel werkt ze opnieuw in haar eigen bedrijf Hoogbloeier, een centrum met expertise in het begeleiden van cognitief begaafde kinderen en hun ouders en het trainen van leraren in begaafd onderwijs.
