Zorgen voor naasten van mensen met een depressie
On 10/06/2018 by Redactie StandardEen depressie hebben is niet alleen ingrijpend voor iemand zelf, maar ook voor familieleden en andere naast betrokkenen, zoals een partner, kinderen, ouders, een broer of zus en vrienden. Preventiewerker Maria Hoeffnagel spreekt binnenkort over deze moeilijke problematiek op het congres over stemmingsproblematiek. Blik op Hulp is mediapartner van dit congres en interviewde haar.
Ondersteuning van gezinsleden
De ondersteuning van de gezinsleden van mensen met een depressie is volgens Hoeffnagel van het grootste belang. Niet alleen vanwege het herstel van het gezinslid met een depressie, maar ook als preventie voor de overige gezinsleden. “Als je met iemand samenleeft, die een depressie heeft, heb je twee keer zo veel kans zelf ook een depressie te krijgen”, zegt Hoeffnagel. Daarmee wordt niet bedoeld dat gezinsleden zich dan ook een beetje down kunnen gaan voelen, maar dat ze aan de criteria van een klinische depressie volgens de DSM-5 voldoen.
Kern van een depressie
De kern van een depressie is volgens Hoeffnagel echter niet het lijstje dat in de DSM-5 wordt opgevoerd. “Psycholoog Huub Buijssen verwoordt de kern van een depressie heel treffend”, aldus Hoeffnagel. “De essentie van een depressie is volgens hem dat je bijna niets meer voelt, terwijl emoties – het woord zegt het al – een mens aanzetten tot beweging, actie. Als je dat tot je door laat dringen, snap je dat mensen met een depressie de wil om in beweging te komen kwijt zijn. Hun startmotor is stuk. Ze moeten aangeduwd worden door hun omgeving”.
Oorzaken van depressie
Bij het krijgen van een depressie kunnen verschillende factoren een rol spelen: genetische factoren, chemische ontregeling, sociale- en omgevingsfactoren, maar ook de ‘coping’ van de persoon. Bij een levensgebeurtenis, het verlies van een dierbare door de dood of een ander verlies van grote betekenis in iemands leven, zoals bijvoorbeeld werk of een relatie, maakt iemand een rouwproces door. Maar verlies, rouw en depressie kunnen volgens Hoeffnagel niet zomaar op dezelfde hoop gegooid worden: “Het kan een factor zijn bij het krijgen van een depressie. Een rouwproces is specifiek gericht op degene of datgene wat verloren is. Een depressie kan breder zijn. Wanneer iemand met een depressie te maken krijgt met een life-event zoals het overlijden van een dierbare, dan is het belangrijk om diegene te betrekken bij het afscheid, de uitvaart, het samen zijn. Steun te geven en in contact te blijven”.
Een rouwproces heeft twee kanten: de verlieskant en de herstelkant, het dóórleven. Hoeffnagel: “We bewegen tussen deze twee kanten als we rouwen. Een groot verlies kunnen we niet in één keer behappen. Steun iemand met een depressie bij zo’n rouwproces. Mogelijk kan iemand het verdriet en verlies nu niet voelen, maar wel later, na verder herstel van de depressie. Het kan ook gaan om het overlijden van iemand waar degene met een depressie veel steun aan had. Dan is steun van naasten enorm belangrijk”.
Redden
Soms gaat het voor gezinsleden echter een stuk verder dan iemand een duwtje of steuntje in de rug geven. “Als iemand van wie je houdt een depressie heeft, is een vaak voorkomende reactie dat je de ander wilt ‘redden’. Je wilt zorgen dat het weer goed gaat met de ander. Daardoor kan je de verantwoordelijkheid over gaan nemen en met adviezen komen. Daarbij wordt een belangrijke denkfout gemaakt: als het simpel op te lossen was had iemand dat tenslotte zelf al gedaan. Je legt jezelf als gezinslid dan een hele moeilijke of zelfs onmogelijke taak op. Het omgaan met iemand met een depressie vraagt dat je geduld hebt en dat je de ander steunt bij het ondernemen van kleine dingen. In contact blijven en helpen bij een dagstructuur bijvoorbeeld. Het niet overnemen, de regie bij de ander laten. Niet dwingen, maar ook niet opgeven. De ander serieus nemen. En aansluiten bij wat iemand kan, anders voelt diegene zich alleen maar nóg erger falen. Accepteer dat iemand depressief is. Sympathie en een luisterend oor zijn zó belangrijk…”.
Dat neemt niet weg dat gezinsrelaties volgens Hoeffnagel serieus onder druk kunnen komen te staan doordat één van de gezinsleden depressief is: “Een depressie kan de hele relatie veranderen. Een partner met een depressie kan in die periode niet meer de partner zijn die hij of zij was, niet meer de vader of moeder, zoon of dochter, broer of zus.
Besmettelijk
Het risico dat andere gezinsleden in een depressie meegezogen worden of andere psychische problemen ontwikkelen, is dus een reëel gevaar. Hoeffnagel: “Depressieve gevoelens zijn besmettelijk. Ze kunnen ook de stemming van andere gezinsleden beïnvloeden. Het is rouwen om het ziek geworden zijn van je dierbare en om de gevolgen voor de relatie tijdens de depressieve periode. Angst en onzekerheid kunnen een rol spelen bij familie en naasten. Angst voor afglijden, of zelfs angst voor zelfdoding. Er zijn ook vaak gevoelens van machteloosheid en wanhoop. Het is belangrijk om als hulpverlener aandacht te hebben voor dit soort gevoelens bij familieleden en naasten.”
Sponzen en spiegelen
In de ondersteuning aan naasten van mensen met een depressie zijn aandacht voor grenzen stellen en het goed voor jezelf zorgen belangrijk. Hoe kun je het volhouden? En ook je eigen leven laten doorgaan? “Zo maakte een vrouw mee dat haar depressieve echtgenoot tijdens een bezoek van haar broer uren negatieve verhalen vertelt. Dan is het begrenzen daarvan belangrijk. Het geven van ruimte aan haar echtgenoot om iets te vertellen, maar dat ook begrenzen, waardoor deze mevrouw voor zichzelf ruimte schept om met haar broer over andere dingen te praten”, illustreert Hoeffnagel.
Hoeffnagel gebruikt voor dit proces de termen ‘sponzen’ en ‘spiegelen’. Iemand die sponst gaat mee in de emotie. Iemand die spiegelt stelt meer grenzen. Hoeffnagel: “Een moeder heeft het proces van anders leren omgaan met haar zoon als volgt geformuleerd: ‘Ik heb mijn zoon nooit losgelaten, ik heb hem anders leren vast houden'”.
Partners in de zorg
Voor hulpverleners geldt dat het van belang is dat ze oog hebben voor familie en andere naasten. Hoeffnagel: “Zie deze mensen als partners in de zorg. Als hulpverlener heb je vaak veel minder contact met iemand met een depressie, dan bijvoorbeeld een partner, kinderen, ouders. Zeker wanneer de hulp die je biedt, ambulant is. Realiseer je dat een depressie van een dierbare ook voor hen ingrijpend is. Werk samen. Oók als het gaat om terugvalpreventie. Maak samen een signaleringsplan en betrek daar ook familie en naasten bij. Wijs ook op ondersteuningsmogelijkheden die er zijn voor de mensen in de directe omgeving van iemand met een depressie. Daarbij kun je denken aan preventie-afdelingen in de GGZ en familieorganisaties zoals Labyrint in Perspectief. In haar congresbijdrage gaat Hoeffnagel uitgebreid in op de manier waarop in de hulpverlening adequate steun aan de gezinsleden van mensen met een depressie geboden kan worden.
[team title=”Drs. Maria Hoeffnagel” subtitle=”” url=”” image=””]Maria studeerde speciale pedagogiek aan de Vrije Universiteit Amsterdam. Zij werkt als preventiewerker programma Mantelzorg bij Prezens, onderdeel van GGZ inGeest. Maria ondersteunt vanuit deze rol familie en naasten van mensen met een psychische aandoening. Zij is spreker op het congres over stemmingsproblemen bij kinderen en volwassenen.[/team]
Interessant artikel? Meld je aan voor onze gratis nieuwsbrief en mis nooit meer iets!
Mee discussiëren over dit en andere artikelen kan in onze LinkedIn-groep.
You may also like
Archieven
- maart 2024
- februari 2024
- januari 2024
- december 2023
- november 2023
- oktober 2023
- september 2023
- augustus 2023
- juni 2023
- mei 2023
- april 2023
- maart 2023
- februari 2023
- januari 2023
- december 2022
- november 2022
- oktober 2022
- september 2022
- juni 2022
- mei 2022
- februari 2022
- januari 2022
- december 2021
- november 2021
- oktober 2021
- september 2021
- augustus 2021
- juni 2021
- april 2021
- maart 2021
- februari 2021
- januari 2021
- november 2020
- oktober 2020
- september 2020
- augustus 2020
- juli 2020
- juni 2020
- mei 2020
- april 2020
- maart 2020
- februari 2020
- januari 2020
- december 2019
- november 2019
- oktober 2019
- september 2019
- augustus 2019
- juni 2019
- mei 2019
- april 2019
- maart 2019
- februari 2019
- januari 2019
- december 2018
- november 2018
- oktober 2018
- september 2018
- augustus 2018
- juli 2018
- juni 2018
- mei 2018
- april 2018
- maart 2018
- februari 2018
- januari 2018
- december 2017
- november 2017
- oktober 2017
- september 2017
- juni 2017
- mei 2017
- april 2017
- maart 2017
- februari 2017
- januari 2017
- december 2016
- november 2016
- oktober 2016
- september 2016
- augustus 2016
- juli 2016
- juni 2016
- mei 2016
- april 2016
- maart 2016
- februari 2016
- januari 2016
- december 2015
- november 2015
- oktober 2015
- september 2015
- augustus 2015
- juli 2015
- juni 2015
- mei 2015
- april 2015
- maart 2015
- februari 2015
- januari 2015
- december 2014
- november 2014
- oktober 2014
- september 2014
- juli 2014
- juni 2014
- mei 2014
- april 2014
- maart 2014
- februari 2014
- januari 2014
- december 2013
- november 2013
- oktober 2013
- september 2013