Foto: Bas Bogers (CC BY-NC 2.0)
De zogenaamde ZSM-werkplaatsen, waarin Reclassering Nederland, Raad voor de Kinderbescherming, politie, justitie, Openbaar Ministerie en Slachtofferhulp Nederland samenwerken, blijken een belangrijke vindplaats van zware problematiek. ZSM staat voor ‘Zorgvuldig, Snel en op Maat’ en draait om het snel en samenlevingsgericht afdoen van veel voorkomende delicten zoals bijvoorbeeld diefstal of drugsbezit. De plegers van deze delicten blijken vaak in ernstige sociale problemen te verkeren.
Onderzoek
Het lectoraat Werken in Justitieel Kader van Hogeschool Utrecht (HU) begeleidde met onderzoek anderhalf jaar lang twee experimenten, in Utrecht en Groningen, waarin het Openbaar Ministerie en de reclassering een gezamenlijke nieuwe werkwijze ontwikkelden. Het OM en de reclassering werkten daarbij niet meer na elkaar, maar naast elkaar waardoor soms buiten het strafrecht oplossingen konden worden geboden met tegelijkertijd minder kans op recidive. De experimenten bleken dusdanig succesvol, dat de werkwijze inmiddels naar het hele land wordt uitgebreid.
Onderliggende sociale problematiek
De experimenten werden uitgevoerd onder de noemer van ‘ontwikkelwerkplaatsen ZSM’. Het ging om lichte delicten waarbij ernstige sociale, onderliggende problematiek werd gesignaleerd, zoals zware onoplosbare schulden, verslaving of langdurig huiselijk geweld. Dit zijn zaken die het OM normaal gesproken af zou doen met een boete of een kleine werkstraf. Zowel reclasseringswerkers als sociale professionals kwamen daar tot dusver veelal niet aan te pas, terwijl de kans op herhaling groot blijft als onderliggende sociale problemen niet worden aangepakt.
Hulpverleningstrajecten
De ZSM-werkplaatsen bleken een vindplaats voor burgers met zware sociale problematiek. Bij hen is snel een hulpverleningstraject in gang gezet via bijvoorbeeld het sociale wijkteam, de schuldhulp of de verslavingszorg. Vaak liep de reclassering nog een tijdje mee om te controleren of de oplossing zowel veilig als effectief was. Waar afdoening binnen het strafrecht nodig was, betrok de reclassering het sociale netwerk van de delinquente burger bij het beheersen van risico’s en het bedenken van oplossingen.
Door de nieuwe werkwijze werd een aanzienlijk aantal jonge mensen op een verantwoorde manier buiten het strafrecht gehouden. Daardoor blijven positieve mogelijkheden voor hen open, zoals een verklaring omtrent gedrag en een baan. En daarmee werd door de werkplaatsen de kans op herhaling van delictgedrag kleiner.
Nieuwe werkwijze
De opdrachtgevers van het onderzoek van het HU-lectoraat onderstrepen het belang van deze nieuwe werkwijze. Ellen Verbeem van het Parket Generaal laat desgevraagd weten dat de samenwerking tussen het Openbaar Ministerie en de reclassering moet gaan leiden tot een goed partnerschap, waarin zij veel voorkomende criminaliteit en sociale problemen tijdig en herstelgericht kunnen aanpakken, ook in samenwerking met zorg- en sociale partners. Verbeem: “Mede door de twee lokale experimenten is de geest uit de fles en die kan er niet meer in.”
Momenteel worden in alle arrondissementen in Nederland vergelijkbare experimenten uitgevoerd. Het lectoraat Werken in Justitieel Kader voert vervolgonderzoek uit naar die experimenten, waarbij de resultaten in kaart worden gebracht. Dit onderzoek zal medio 2017 zijn afgerond.
Interessant artikel? Meld u dan nu aan voor onze gratis nieuwsbrief en mis nooit meer iets!
Mee discussiëren? Dat kan in onze LinkedIn-groep.
