Destructieve dynamieken bij narcistische relaties lastig te herkennen
On 10/10/2023 by Redactie StandardDestructieve dynamieken bij narcistische relaties zijn vaak onzichtbaar voor de buitenwereld, wat het voor hulpverleners en leerkrachten moeilijk maakt om ze te herkennen. In een interview met klinisch psycholoog Richèlle Hodiamont bespreken we de essentiële aspecten die hulpverleners en begeleiders moeten kennen. Van het signaleren van problemen tot het betrekken van het sociale netwerk en het effectief inzetten van professionele kennis, Hodiamont biedt, vooruitlopend op haar bijdrage aan het jaarlijks congres over narcisme, alvast een aantal waardevolle inzichten en adviezen.
Onzichtbare destructieve dynamieken
Destructieve dynamieken in narcistische relaties blijven vaak verborgen, waardoor slachtoffers zich niet bewust zijn van hun slachtofferschap. Deze relaties lijken aan de oppervlakte normaal en zelfs perfect, terwijl de gewelddadige aspecten zich onder de tafel afspelen. Slachtoffers schikken zich vaak naar de dader vanuit overlevingsmechanismen. Hodiamont: “Zelfs wanneer ze zich bewust worden van hun slachtofferschap, ervaren ze angst om uit de relatie te stappen of het geweld bespreekbaar te maken. Het onzichtbare karakter van deze dynamieken maakt het lastig voor hulpverleners om ze te herkennen.”
Moeilijkheden bij het signaleren van destructieve dynamieken
Het signaleren en bespreken van destructieve dynamieken bij narcistische relaties brengt diverse uitdagingen met zich mee. “Slachtoffers ervaren vaak angst voor de dader en vrezen de gevolgen van het bespreken van het geweld. Daarnaast kunnen procedures en werkwijzen belemmerend werken, doordat die van hulpverleners een neutrale en onpartijdige houding vereisen. Hierdoor voelen slachtoffers zich mogelijk niet begrepen of gezien. Bovendien is emotioneel geweld, zoals ‘coercive control’, niet strafbaar in Nederland, waardoor dadergedrag geen juridische consequenties heeft. Het subtiele en geleidelijke verloop van emotioneel geweld maakt het moeilijk om patronen te herkennen in plaats van alleen naar incidenten te kijken.”
Impact op naasten
Opleidingen besteden vaak weinig aandacht aan het effect van stoornissen op anderen. Symptomen worden vanuit het perspectief van de persoon zelf bekeken, terwijl bij daders van emotioneel geweld vaak narcistische of antisociale persoonlijkheidstrekken aanwezig zijn. “Het begrijpen van de impact op de naasten is cruciaal”, stelt Richèlle. “Hulpverleners met eigen ervaringen op dit gebied hebben een grotere kans om destructieve dynamieken te herkennen. Slachtoffers waarderen werken met ervaringsdeskundigen, omdat de drempel om hulp te zoeken lager is en de schaamte als minder belemmerend wordt ervaren. Het is echter belangrijk dat hulpverleners hun eigen ervaringen voldoende hebben verwerkt voordat ze dit als therapeutisch instrument kunnen inzetten.”
Het belang van een gezond sociaal netwerk
Een gezond sociaal netwerk speelt een cruciale rol in het ondersteunen van slachtoffers. Slachtoffers zijn vaak het contact met hun eigen gevoelens kwijt en weten niet meer wat normaal is. Een gezond netwerk kan hen helpen om dit besef terug te krijgen en positieve correcties in het contact te bieden. Hodiamont: “Het is belangrijk dat het netwerk de impact van emotioneel geweld erkent en dat slachtoffers zich veilig voelen. Psycho-educatie voor het sociale netwerk kan hierbij behulpzaam zijn. Bij situaties waarbij ouders moeten communiceren met een destructieve ex-partner, kan het sociale netwerk praktische ondersteuning bieden, zoals hulp bij het opstellen van e-mails om emotionele triggers te verminderen.”
Signaleren, (h)erkennen en bespreken
Professionals met voldoende kennis van destructieve dynamieken kunnen deze patronen signaleren, herkennen, erkennen en bespreekbaar te maken. Hodiamont: “Psycho-educatie voor zowel slachtoffers als daders over wat normaal en abnormaal is in een relatie is essentieel. Slachtoffers zijn vaak hun gezonde grenzen kwijt en durven niet meer op hun gevoel te vertrouwen. Het maken van veiligheidsplannen, erkenning geven, aanwezig zijn, onderscheid maken tussen normaal en abnormaal gedrag, trauma-verwerking en het versterken van autonomie en gezonde grenzen zijn belangrijke aspecten van professionele ondersteuning. Het is echter essentieel om slachtoffers te geloven en te erkennen, en het thema emotioneel misbruik niet te negeren, bagatelliseren of neutraliseren. Systeemtherapie of mediation-gesprekken zijn géén geschikte benaderingen in deze gevallen!”
Wat staat ons als professional te doen?
Het is volgens Richèlle Hodiamont belangrijk dat kennis over destructieve dynamieken bij narcistische relaties wordt verspreid onder professionals die met mensen werken, via trainingen en scholing. Daarnaast is voorlichting over gezonde relaties aan jongeren op scholen van essentieel belang. “Op lange termijn moeten coercive control en emotioneel geweld strafbaar worden gesteld, en dadergedrag moet juridische consequenties krijgen. Verplichte hulpverlening voor daders en verplicht persoonlijkheidsonderzoek bij vermoedens van emotioneel geweld bij complexe scheidingen moeten er als het aan mij ligt ook snel komen.”
Richèlle Hodiamont is een van de sprekers op het congres over narcisme dat gaat plaatsvinden op 29 februari 2024 te Eindhoven.
Richèlle Hodiamont studeerde klinische psychologie aan de Universiteit van Tilburg. Zij werkte in een Blijf van m’n Lijf-huis en begeleidde vrouwen nadat ze een huiselijk geweldssituatie waren ontvlucht. Binn en haar eigen praktijk werkt ze met (complex trauma na) emotioneel geweld en behandelt zij mensen die te maken hebben (gehad) met destructieve relaties en/of ouderverstoting.
Interessant artikel? Meld je aan voor onze gratis nieuwsbrief en mis nooit meer iets!
Mee discussiëren over dit en andere artikelen kan in onze LinkedIn-groep.
You may also like
Archieven
- april 2024
- maart 2024
- februari 2024
- januari 2024
- december 2023
- november 2023
- oktober 2023
- september 2023
- augustus 2023
- juni 2023
- mei 2023
- april 2023
- maart 2023
- februari 2023
- januari 2023
- december 2022
- november 2022
- oktober 2022
- september 2022
- juni 2022
- mei 2022
- februari 2022
- januari 2022
- december 2021
- november 2021
- oktober 2021
- september 2021
- augustus 2021
- juni 2021
- april 2021
- maart 2021
- februari 2021
- januari 2021
- november 2020
- oktober 2020
- september 2020
- augustus 2020
- juli 2020
- juni 2020
- mei 2020
- april 2020
- maart 2020
- februari 2020
- januari 2020
- december 2019
- november 2019
- oktober 2019
- september 2019
- augustus 2019
- juni 2019
- mei 2019
- april 2019
- maart 2019
- februari 2019
- januari 2019
- december 2018
- november 2018
- oktober 2018
- september 2018
- augustus 2018
- juli 2018
- juni 2018
- mei 2018
- april 2018
- maart 2018
- februari 2018
- januari 2018
- december 2017
- november 2017
- oktober 2017
- september 2017
- juni 2017
- mei 2017
- april 2017
- maart 2017
- februari 2017
- januari 2017
- december 2016
- november 2016
- oktober 2016
- september 2016
- augustus 2016
- juli 2016
- juni 2016
- mei 2016
- april 2016
- maart 2016
- februari 2016
- januari 2016
- december 2015
- november 2015
- oktober 2015
- september 2015
- augustus 2015
- juli 2015
- juni 2015
- mei 2015
- april 2015
- maart 2015
- februari 2015
- januari 2015
- december 2014
- november 2014
- oktober 2014
- september 2014
- juli 2014
- juni 2014
- mei 2014
- april 2014
- maart 2014
- februari 2014
- januari 2014
- december 2013
- november 2013
- oktober 2013
- september 2013