![](https://blikophulp.nl/wp-content/uploads/2024/06/Banner-cursus-hechting-BoH-1024x160.jpg)
![persoonlijkheidsstoornissen](https://i0.wp.com/blikophulp.nl/wp-content/uploads/2024/01/iStockNarcismeJanDerksen.jpg?resize=1170%2C600&ssl=1)
Persoonlijkheids stoornissen vereisen begrip
On 29/01/2024 by Redactie StandardIn een interview met hoogleraar Jan Derksen, gaat Blik op Hulp vooruitlopend op het jaarlijks congres over narcisme in op de complexe wereld van persoonlijkheidsstoornissen.
Gemeenschappelijke kenmerken
Derksen definieert een persoonlijkheidsstoornis als “een toestand van onaangepastheid, van gebrekkige adaptatie aan: relaties, werk, opleiding en vrijetijdsbesteding.” Hij verduidelijkt dit door te verwijzen naar de geremde of verstoorde ontwikkeling, waarbij “een stukje kinderlijke emoties en denkpatronen en gedragingen in de volwassene overeind gebleven” is. Deze kenmerken zijn zichtbaar in verschillende stoornissen zoals de afhankelijke, ontwijkende, narcistische en infantiele persoonlijkheidsstoornissen.
Derksen onderstreept de diversiteit binnen persoonlijkheidsstoornissen en categoriseert ze in groepen, zoals de over-neurotische, die moeite hebben met zichzelf tot expressie te brengen, en de impulsieve groep, die gekenmerkt wordt door narcistische trekken en een gebrek aan aandacht voor anderen.
Diepere kern en behandeling
In zijn praktijkervaring constateert Derksen dat “in de diepere kern gaat het om kwetsbaarheden, ook al is er in het gedrag veel bravoure en tamtam.” Hij benadrukt de complexiteit van behandeling, waarbij het doel is “om bij te komen en de cliënt zover te krijgen dat deze durft te voelen hoe het echt en authentiek is aan die binnenkant.”
Wat betreft de diagnose en behandeling benadrukt Derksen dat “alleen een DSM classificatie is volstrekt onvoldoende.” Hij pleit voor uitgebreid klinisch psychologisch onderzoek en benadrukt de noodzaak van een goede diagnostische inzicht in diverse dimensies zoals afhankelijkheid, obsessiviteit, schizotypie, en alexithymie.
Uitdagingen in de praktijk
Derksen bespreekt de uitdagingen in de diagnose en behandeling van persoonlijkheidsstoornissen, waarbij hij adviseert dat “hulpverleners het beste door psychologen worden geholpen in het omgaan hiermee.” Hij waarschuwt tegen het zelf proberen te ‘psychologiseren’ en benadrukt het belang van gekwalificeerde ondersteuning.
In termen van effectieve interventies deelt Derksen dat “indien openleggende psychotherapie mogelijk is, dan help je in de behandelrelatie de verstoorde vroegkinderlijke hechting repareren.” Hij erkent echter dat dit niet altijd haalbaar is en beveelt aan om in dergelijke gevallen te werken aan het vormgeven van de omgeving van de patiënt en het aanbieden van vaardigheidstrainingen.
Rol van omgevingsfactoren en opvoeding
Over de rol van omgevingsfactoren en opvoeding merkt Derksen op dat “in de opvoeding is het hechtingsproces van het kind aan enkele volwassenen cruciaal.” Hij benadrukt het belang van kennis over hechting bij ouders en verzorgers om verstoringen te voorkomen.
Derksen erkent de ethische dilemma’s en de misvattingen rond persoonlijkheidsstoornissen. Hij adviseert om “openhartige en eerlijke gesprekken” te voeren en stelt dat de diepere kwetsbaarheid vaak wordt gemist, wat leidt tot kritiek en devaluatie van patiënten op basis van hun gedrag.
Aanbevelingen voor hulpverleners en leerkrachten
Ten slotte beveelt Derksen aan om “te studeren op psychologische aandoeningen”, en benadrukt het belang van een empathische en respectvolle benadering. Zijn advies is om te trachten “te begrijpen, niet te beoordelen of snel te interpreteren” en om het contact de tijd te geven die het nodig heeft.
Op het congres over narcisme zal Jan Derksen gedurende een uur spreken over de dieperliggende mechanismen die ten grondslag liggen aan de ontwikkeling van narcisme.
![](https://i0.wp.com/blikophulp.nl/wp-content/uploads/2024/01/Jan-Derksen_ccexpress.png?resize=354%2C354&ssl=1)
Jan Derksen is emeritus hoogleraar Klinische Psychologie en praktiserend klinisch psycholoog. Behalve psychologie studeerde hij sociologie, journalistiek, filosofie en rondde een master af in de psychofarmacologie. Hij was en is actief op het terrein van persoonlijkheid en persoonlijkheidsstoornissen, van psychologische tests, van cognitieve en emotionele intelligentie. Jan werkt 41 jaar in de eerstelijnsgezondheidszorg.
Interessant artikel? Meld je aan voor onze gratis nieuwsbrief en mis nooit meer iets!
Mee discussiëren over dit en andere artikelen kan in onze LinkedIn-groep.