Persoonlijkheids stoornissen vereisen begrip
On 29/01/2024 by Redactie StandardIn een interview met hoogleraar Jan Derksen, gaat Blik op Hulp vooruitlopend op het jaarlijks congres over narcisme in op de complexe wereld van persoonlijkheidsstoornissen.
Gemeenschappelijke kenmerken
Derksen definieert een persoonlijkheidsstoornis als “een toestand van onaangepastheid, van gebrekkige adaptatie aan: relaties, werk, opleiding en vrijetijdsbesteding.” Hij verduidelijkt dit door te verwijzen naar de geremde of verstoorde ontwikkeling, waarbij “een stukje kinderlijke emoties en denkpatronen en gedragingen in de volwassene overeind gebleven” is. Deze kenmerken zijn zichtbaar in verschillende stoornissen zoals de afhankelijke, ontwijkende, narcistische en infantiele persoonlijkheidsstoornissen.
Derksen onderstreept de diversiteit binnen persoonlijkheidsstoornissen en categoriseert ze in groepen, zoals de over-neurotische, die moeite hebben met zichzelf tot expressie te brengen, en de impulsieve groep, die gekenmerkt wordt door narcistische trekken en een gebrek aan aandacht voor anderen.
Diepere kern en behandeling
In zijn praktijkervaring constateert Derksen dat “in de diepere kern gaat het om kwetsbaarheden, ook al is er in het gedrag veel bravoure en tamtam.” Hij benadrukt de complexiteit van behandeling, waarbij het doel is “om bij te komen en de cliënt zover te krijgen dat deze durft te voelen hoe het echt en authentiek is aan die binnenkant.”
Wat betreft de diagnose en behandeling benadrukt Derksen dat “alleen een DSM classificatie is volstrekt onvoldoende.” Hij pleit voor uitgebreid klinisch psychologisch onderzoek en benadrukt de noodzaak van een goede diagnostische inzicht in diverse dimensies zoals afhankelijkheid, obsessiviteit, schizotypie, en alexithymie.
Uitdagingen in de praktijk
Derksen bespreekt de uitdagingen in de diagnose en behandeling van persoonlijkheidsstoornissen, waarbij hij adviseert dat “hulpverleners het beste door psychologen worden geholpen in het omgaan hiermee.” Hij waarschuwt tegen het zelf proberen te ‘psychologiseren’ en benadrukt het belang van gekwalificeerde ondersteuning.
In termen van effectieve interventies deelt Derksen dat “indien openleggende psychotherapie mogelijk is, dan help je in de behandelrelatie de verstoorde vroegkinderlijke hechting repareren.” Hij erkent echter dat dit niet altijd haalbaar is en beveelt aan om in dergelijke gevallen te werken aan het vormgeven van de omgeving van de patiënt en het aanbieden van vaardigheidstrainingen.
Rol van omgevingsfactoren en opvoeding
Over de rol van omgevingsfactoren en opvoeding merkt Derksen op dat “in de opvoeding is het hechtingsproces van het kind aan enkele volwassenen cruciaal.” Hij benadrukt het belang van kennis over hechting bij ouders en verzorgers om verstoringen te voorkomen.
Derksen erkent de ethische dilemma’s en de misvattingen rond persoonlijkheidsstoornissen. Hij adviseert om “openhartige en eerlijke gesprekken” te voeren en stelt dat de diepere kwetsbaarheid vaak wordt gemist, wat leidt tot kritiek en devaluatie van patiënten op basis van hun gedrag.
Aanbevelingen voor hulpverleners en leerkrachten
Ten slotte beveelt Derksen aan om “te studeren op psychologische aandoeningen”, en benadrukt het belang van een empathische en respectvolle benadering. Zijn advies is om te trachten “te begrijpen, niet te beoordelen of snel te interpreteren” en om het contact de tijd te geven die het nodig heeft.
Op het congres over narcisme zal Jan Derksen gedurende een uur spreken over de dieperliggende mechanismen die ten grondslag liggen aan de ontwikkeling van narcisme.
Jan Derksen is emeritus hoogleraar Klinische Psychologie en praktiserend klinisch psycholoog. Behalve psychologie studeerde hij sociologie, journalistiek, filosofie en rondde een master af in de psychofarmacologie. Hij was en is actief op het terrein van persoonlijkheid en persoonlijkheidsstoornissen, van psychologische tests, van cognitieve en emotionele intelligentie. Jan werkt 41 jaar in de eerstelijnsgezondheidszorg.
Interessant artikel? Meld je aan voor onze gratis nieuwsbrief en mis nooit meer iets!
Mee discussiëren over dit en andere artikelen kan in onze LinkedIn-groep.
You may also like
Archieven
- april 2024
- maart 2024
- februari 2024
- januari 2024
- december 2023
- november 2023
- oktober 2023
- september 2023
- augustus 2023
- juni 2023
- mei 2023
- april 2023
- maart 2023
- februari 2023
- januari 2023
- december 2022
- november 2022
- oktober 2022
- september 2022
- juni 2022
- mei 2022
- februari 2022
- januari 2022
- december 2021
- november 2021
- oktober 2021
- september 2021
- augustus 2021
- juni 2021
- april 2021
- maart 2021
- februari 2021
- januari 2021
- november 2020
- oktober 2020
- september 2020
- augustus 2020
- juli 2020
- juni 2020
- mei 2020
- april 2020
- maart 2020
- februari 2020
- januari 2020
- december 2019
- november 2019
- oktober 2019
- september 2019
- augustus 2019
- juni 2019
- mei 2019
- april 2019
- maart 2019
- februari 2019
- januari 2019
- december 2018
- november 2018
- oktober 2018
- september 2018
- augustus 2018
- juli 2018
- juni 2018
- mei 2018
- april 2018
- maart 2018
- februari 2018
- januari 2018
- december 2017
- november 2017
- oktober 2017
- september 2017
- juni 2017
- mei 2017
- april 2017
- maart 2017
- februari 2017
- januari 2017
- december 2016
- november 2016
- oktober 2016
- september 2016
- augustus 2016
- juli 2016
- juni 2016
- mei 2016
- april 2016
- maart 2016
- februari 2016
- januari 2016
- december 2015
- november 2015
- oktober 2015
- september 2015
- augustus 2015
- juli 2015
- juni 2015
- mei 2015
- april 2015
- maart 2015
- februari 2015
- januari 2015
- december 2014
- november 2014
- oktober 2014
- september 2014
- juli 2014
- juni 2014
- mei 2014
- april 2014
- maart 2014
- februari 2014
- januari 2014
- december 2013
- november 2013
- oktober 2013
- september 2013