Positief leiderschap: hoe maak je het verschil?

Positief leiderschap is “hot”, ook in de hulpverlening. Daarom vroeg Blik op Hulp aan Prof. Dr. Wil Foppen om zijn kijk op deze manier van leidinggeven toe te lichten. Het resultaat lees je in dit artikel.

Presteren en rendement, effectiviteit en productiviteit moeten meer en beter resultaat opleveren. Vrijwel alles wordt heden ten dage gezien als een manier om organisaties en wie er deel van zijn efficiënter te laten functioneren. Personeel werd ‘human resources’, werkgevers zijn flexverslaafd en krampachtig wordt geprobeerd om werknemers een stem te geven bij dreigend faillissement. Alleen het resultaat lijkt nog te tellen.

Positieve psychologie als reactie

Eind jaren negentig vonden psychologen waaronder Martin Seligman (voorzitter van American Psychological Associatian), dat mensen vooral gezien werden als middel en te vaak slachtoffer waren van een dwingende omgeving. De VS werden in die tijd geteisterd door bedrijfsschandalen en massa-ontslagen. Bijnamen voor CEO’s als  “chainsaw” Al Dunlap en “neutron” Jack Welch zeggen genoeg. Als reactie daarop kreeg de positieve beweging steeds meer momentum, met name in Michigan waar naast Kim Cameron, ook Jane Dutton en Robert Quinn studie deden naar positieve processen, uitkomsten en organisaties. In de positieve leiderschapspraktijk krijgt het gedachtegoed van de positieve psychologie concreet vorm en geeft er voor leidinggevenden en managers handen en voeten aan.

De filosofie van positief leiderschap

Positief leiderschap is in essentie deugdelijk leiderschap: management moet niet alleen deugen, het moet op deugden zijn gebaseerd. Zijn deugden zakelijk gezien nog wel relevant? Hoe anders is dat met winst, groei en maximeren, hebzucht enz.? Zou niet net het in tijden van grote economische druk en van crisis niet veel meer moeten gaan over de waarde van menselijkheid en over het optillen van mensen via werk? Komt het omdat deugden en waarden concurrerend lijken te zijn met economische waarden? Gaat talentmanagement over ontwikkeling en ontplooiing of over zakelijk profijt via maximering van de gebruikswaarde van dat talent?

De grondslag van positief leiderschap

Empirisch onderzoek naar praktijktoepassingen ervan, bevestigt dat positief leiderschap tot resultaten leidt die beter zijn dan normaal. Er is robuust bewijs dat positief leiderschap gunstig uitwerkt op de productiviteit, winstgevendheid, kwaliteit, innovatie en de loyaliteit van klanten van en binnen organisaties. Dat blijkt ook uit bijkomende voordelen als gezondheid, emotioneel welzijn, interpersoonlijke relaties, enz. Veel mensen zijn verrast dat deze bijzondere aanpak wetenschappelijke onderbouwd is.

Hoe zijn zulke resultaten te bereiken? Het draait in essentie om vier elkaar aanvullende leiderschapsstrategieën, gericht op het creëren van een positief klimaat, positieve relaties, positieve communicatie tot en met positieve zingeving.

Positief leiderschap is heliotropisch

Positief leiderschap werkt omdat positiviteit heliotropisch is. Dat is de neiging bij levende systemen om in de richting van positieve energie te bewegen, weg van negatieve energie. Ervaren we zonlicht niet als positieve energie? Qua menselijk gedrag krijgt dat vorm in vriendelijkheid en dankbaarheid. Uit studies van Cameron blijkt hoe zeer positieve werkwijzen organisatorische prestaties verbeteren op zes dimensies: winstgevendheid, productiviteit, kwaliteit, innovatie, klanttevredenheid en het hebben en houden van goed personeel. Die studie is herhaald bij ‘profit’ en ‘non-profit’ organisaties, ook daar bleek dat organisaties met positieve leiderschapspraktijken aanmerkelijk doeltreffender zijn dan organisaties zonder.

Cultuur en positieve energiegevers

Een eerste belangrijke stap richt zich op de verandering van organisatiecultuur naar een cultuur-van-weldoen. Hoe verminder je weerstand en versterk je stuwende krachten en drijfveren? Hoe kan de leidinggevende positieve energie helpen ontwikkelen via creatief werken, leveren van constructieve bijdragen en het inzichtelijk maken van energienetwerken. Positieve energie kenmerkt zich door levendigheid, opwinding, vitaliteit en levenslust. Als leider moet je alert zijn op wie in het bedrijf positieve energiegevers zijn en hoe je positieve energienetwerken op de kaart zet. Dat betekent overigens niet dat een leidinggevende zelf steeds lief en aardig moet zijn. Ook positieve leiders moeten waar nodig negatief reageren, problemen aanpakken en moeilijke kwesties oplossen. Hoe geef je op een positieve manier negatieve feedback? Hoe bouw en versterk je relaties, ook als er in zo’n proces corrigerende of afkeurende feedback moet worden geleverd, zonder defensief gedrag op te roepen of ego’s te kwetsen. Meerdere technieken van ondersteunende communicatie komen aan bod.

Grote doelen realiseren door positief te leiden

Er is nogal verschil tussen normale doelen en grote, zogenoemde Everest-doelen. Everest-doelen zijn expliciet gericht op positief afwijkende, deugdzame prestaties, met hoge intrinsieke waarde, beschrijvend georiënteerd, los van persoonlijke voordelen en bedoeld om duurzame positieve energie te scheppen en vast te houden. Om Everest-doelen te realiseren is een set van ondersteunende maatregelen beschikbaar om gefocust te blijven. Het nastreven ervan werkt op zich al stimulerend.

Positief leiderschap draait om persoonlijke interacties en werkt exponentieel door in  organisaties. Met behulp van het zogenoemde concurrerende waarden model wordt ingespeeld op de praktijk van positief leiderschap in organisaties. Dat model richt zich op de wisselwerking en spanningen, die in elke presterende organisatie bestaan. Door te werken met de vier aspecten van markt, medewerkers, innovatie en doelmatigheid wordt het leiderschapsrepertoire vergroot.

Handvaten

Al met al omvat positief leiderschap een scala aan methoden en technieken die niet in plaats van, maar juist als aanvulling op meer conventionele benaderingen moeten worden gezien. De vele handvaten voldoen ruimschoots. Ze zijn getoetst via empirisch onderzoek, hebben een gedegen theoretische basis en zijn toepasbaar in een breed scala van organisaties. En steeds weer blijken ze positieve leiders te helpen om met hun bedrijven en organisaties buitengewoon positieve resultaten te behalen.

Zie voor meer: Positief Leiderschap in de Praktijk: methoden en technieken voor opzienbarend presteren door Kim Cameron (en vertaald en bewerkt door Aldert Dreimüler en Wil Foppen), roAG, 2015 of volg een masterclass die Wil Foppen geeft.

[team title=”Prof. Dr. Wil Foppen” subtitle=”” url=”” image=”https://blikophulp.nl/wp-content/uploads/2016/07/wilfoppen.jpg”]Wil is hoogleraar Strategisch Leiderschap aan Maastricht University. Tot voor kort was hij tevens lector/kwartiermaker (Regional) Employability aan Zuyd Hogeschool. In beide rollen stimuleert, entameert en geeft hij (mede) richting aan de dialoog tussen overheid, onderwijs en ondernemers om betekenisvol te zijn voor de regio. Wil is op meerdere wijzen betrokken bij het reilen en zeilen van vele soorten organisaties en hun bedrijvigheid, als trainer, coach, adviseur en als commissaris (bij Heidelberg Cement Group). Hij was al jong universiteitsbestuurder in Rotterdam, runde een onderzoeksafdeling, zette de eerste Nederlandse bestuurskunde opleiding op (Leiden/Rotterdam) en promoveerde op het hoger onderwijsbeleid. Vervolgens was hij korte tijd verbonden aan Kennedy School (Harvard University), en ontwikkelde hij vanaf 1992 als decaan/directeur de prestigieuze Rotterdam School of Management, naast het wereldwijd ‘reviewen’ van tientallen business schools.[/team]

Interessant artikel? Meld u dan nu aan voor onze gratis nieuwsbrief en mis nooit meer iets!

Mee discussiëren? Dat kan in onze LinkedIn-groep.