Problematisch gamen en digitale balans

Orthopedagoog Anouk Tuijnman van het Trimbos Instituut benadrukte op het congres over het omgaan met schermtijd bij kinderen en jongeren de complexiteit van dit fenomeen. Tuijnman legde de nadruk op het belang van een zorgvuldige definitie van “verslaving” en benadrukte dat niet alle intensieve gamers automatisch als verslaafd moeten worden bestempeld. In dit artikel delen we de inzichten van Anouk Tuijnman en besteden we aandacht aan de signalen van problematisch gamegebruik. Daarnaast bieden we informatie over waar hulpverleners en ouders terechtkunnen voor ondersteuning.

Het verschil tussen intensief gebruik en problematische verslaving

Tuijnman merkte op: “Het woord ‘gameverslaafd’ wordt vaak te gemakkelijk gebruikt. We zijn snel geneigd om dingen als verslaving te bestempelen. Maar niet elke intensieve gebruiker is per se verslaafd.” Ze benadrukte dat een persoon pas als verslaafd wordt beschouwd wanneer het gamen problemen veroorzaakt in andere gebieden van het leven, zoals school, werk en sociaal leven. Het is daarom van groot belang om de impact van het gamen op andere aspecten te evalueren voordat we spreken van een verslaving.

Signalen van problematisch gamegebruik

Als hulpverlener is het essentieel om de signalen van problematisch gamegebruik te herkennen. Anouk Tuijnman noemde enkele veelvoorkomende indicatoren die kunnen wijzen op een problematische situatie:

Tuijnman legde uit: “Minder balans is een teken dat er problemen kunnen zijn. Bijvoorbeeld wanneer andere activiteiten, zoals werk, school of sport, worden opgegeven om meer tijd te kunnen besteden aan gamen.” Andere signalen zijn onder meer:

• Moeite met stoppen: “Het gaat hier niet alleen om moeite hebben om te stoppen tijdens een taak, maar om het niet kunnen stoppen, zelfs na voorbereiding en gesprekken. Dit is een teken dat er geen controle meer is.”
• Toename van de speeltijd: “Als de uren en het intensiteit van het gamen toenemen, kan dit ook wijzen op problematisch gebruik.”
• Gedwongen gamen: “Jongeren die doorgaan met gamen, zelfs als ze het niet meer leuk vinden maar omdat ze het gevoel hebben dat ze niet zonder kunnen, laten een belangrijk signaal zien.”
• Eenzame, gespannen of sombere gevoelens: “Aanhoudende gevoelens van eenzaamheid, spanning of somberheid in combinatie met gamegedrag kunnen wijzen op problematisch gebruik.”
• Verwaarlozing van persoonlijke zorg: “Minder aandacht besteden aan slaap, voeding en algemeen welzijn als gevolg van overmatig gamen.”

Hulpverlening en beschikbare bronnen

Als hulpverlener is het begrijpelijk dat je mogelijk niet direct de expertise hebt om problematisch gamegedrag aan te pakken. Gelukkig zijn er verschillende bronnen waarop je kunt vertrouwen voor ondersteuning. Anouk Tuijnman noemde een aantal van deze bronnen:

Tuijnman adviseerde: “Bij twijfel kunnen ouders en hulpverleners bijvoorbeeld de publieksinformatielijn van gameninfo.nl raadplegen. Deze hulplijn biedt informatie en is specifiek gericht op problematisch gamegebruik en digitale media. Je kunt er terecht voor vragen en ook telefonisch contact opnemen met deskundige medewerkers.” Daarnaast verwees ze naar verslavingsinstellingen die zich bezighouden met problematisch gamegedrag.

Tuijnman voegde toe: “In sommige gevallen kan ook een online zelfhulpprogramma een goede eerste stap zijn, vooral voor mensen die de drempel naar behandeling nog als hoog ervaren. Bovendien bieden sommige instellingen digitale behandelingen aan.”

Een gezonde balans vinden in digitaal mediagebruik

Tuijnman benadrukte dat digitale media niet alleen problemen kunnen veroorzaken, maar ook voordelen bieden. Ze zei: “Bij het Trimbos Instituut zijn we weggegaan van de vraag hoeveel schermtijd gezond is en hebben we ons meer gericht op het vinden van een gezonde balans.”

Tuijnman legde uit: “Ons model omvat verschillende aspecten die bijdragen aan een gezonde balans, zoals sociale gezondheid, tijd voor jezelf, mentaal welzijn, ontspanning, ontsnapping en speelsheid.” Ze nodigde hulpverleners uit om na te denken over hun eigen relatie tot digitale media en speelsheid in hun leven.

Samenwerken

Samenvattend zegt Anouk Tuijnman dus dat het voor een hulpverlener belangrijk is om op de hoogte te zijn van problematisch gamegebruik en de signalen ervan te herkennen. Het is daarnaast cruciaal om het onderscheid te maken tussen intensief gebruik en verslaving. Verschillende online bronnen en verslavingsinstellingen bieden ondersteuning en behandeling aan. Het vinden van een gezonde balans in digitaal mediagebruik is van belang voor iedereen, en het Trimbos Instituut heeft een model ontwikkeld dat kan helpen bij het evalueren van deze balans.

Door samen te werken en effectieve ondersteuning te bieden, kunnen hulpverleners jongeren en volwassenen helpen bij het ontwikkelen van een gezonde relatie met digitale media en het voorkomen van negatieve gevolgen van problematisch gebruik.

Heb je het congres over omgaan met schermtijd gemist? Niet getreurd. De geaccrediteerde online versie is tot eind juni 2023 nog on-demand te volgen.

Anouk Tuijnman, MSc. is opgeleid als orthopedagoog, gespecialiseerd in gezin, gedrag en positieve ontwikkeling. Na een aantal jaar gewerkt te hebben in de jeugdzorg, heeft zij de overstap naar het onderzoek gemaakt. Tijdens haar promotietraject heeft zij zich bezig gehouden met het ontwikkelen en testen van video games om jongeren met een depressie te helpen. Bij het Trimbos-instituut is zij werkzaam op de domeinen gamen, gokken en digitale balans.

Interessant artikel? Meld je aan voor onze gratis nieuwsbrief en mis nooit meer iets!

Mee discussiëren over dit en andere artikelen kan in onze LinkedIn-groep.