Gebrekkig taalbegrip mensen met autisme blijkt geen taalprobleem
On 26/01/2014 by Redactie StandardDe moeite die mensen met autisme hebben met het begrijpen van taal wordt deels veroorzaakt doordat zij het moeilijk vinden om zich in de ander te verplaatsen. Daarnaast lijkt er echter ook sprake te zijn van een beperkt taalbegrip. Maar dat blijkt een misvatting. Volgens Sophieke Koolen, die op 14 februari aanstaande promoveert aan de Radboud Universiteit in Nijmegen, verbetert het taalbegrip van mensen met autisme als hen gezegd wordt waarop ze moeten letten. “Het is dus geen taalprobleem, maar een aandachtsprobleem”, aldus de promovenda.
Monitoring en taalbegrip
Onderzoek bij volwassenen zonder kenmerken van autisme maakt steeds duidelijker dat bij taalbegrip het verschijnsel ‘cognitieve controle’ een belangrijke rol speelt. Cognitieve controle houdt onder meer aandacht en concentratie in, en omvat ook het specifieke aspect dat zij onderzocht, namelijk het verschijnsel “monitoring”. Koolen: “Dat is het controleren of de informatie die je binnen krijgt, overeenkomt met wat je verwacht. Je hoort of leest iets, en zo lang daar niks merkwaardigs in gebeurt, ben je je er niet van bewust dat je iets controleert. Maar zie je bijvoorbeeld een tikfout, dan zorgt monitoring ervoor dat je even met extra aandacht naar de tekst kijkt, om te zien of die wel klopt”.
Cognitieve controle en autisme
De onderzoekster wilde weten of monitoring ook een rol speelt bij het taalbegrip van mensen met autismespectrumstoornis. Ze onderzocht dat in twee experimenten. In het ene liet ze proefpersonen zinnen lezen die een onwaarschijnlijke gebeurtenis schetsen. Bijvoorbeeld: De fotograaf die voor het model poseerde werkte voor het tijdschrift. Eerst vroeg ze hen simpelweg te lezen wat er stond, vervolgens werd soortgelijk materiaal aangeboden met de instructie om op de waarschijnlijkheid van de beschreven gebeurtenis te letten. Intussen werden via hersenmetingen de specifieke hersensignalen voor cognitieve controle in kaart gebracht.
Let op!
Bij mensen met autisme waren in de “vrij lezen-groep” nauwelijks signalen te zien van cognitieve controle. Bij de controlegroep waren die signalen wel zichtbaar. In de “gerichte instructie-conditie” was bij mensen met autisme een reactie te zien die vergelijkbaar was met die van de controlegroep. Koolen: “Als de mensen met ASS gevraagd werd om specifiek ergens op te letten, lukte hen dat. Er was dus geen sprake van een verstoord taalbegrip, maar van een gebrek aan cognitieve controle”.
Hoe complexer, hoe lastiger
In het tweede experiment werd de proefpersonen eerst gevraagd om in simpele zinnen te letten op mogelijke grammaticale fouten. Een zin die daarin voorkwam was bijvoorbeeld “De hond die naar de voetgangers blaften was van de buurman”. De reactietijden van de mensen met autisme en de andere proefpersonen bleken ongeveer gelijk.
Vervolgens werd gevraagd om niet alleen op grammaticale fouten, maar ook op spelfouten te letten. Dan kregen mensen bijvoorbeeld zinnen te zien als “De hond die naar de voetgangers blefte was van de buurman”. Dat leidde tot een toename in de reactietijden van de ASS-proefpersonen, maar niet van de gezonde proefpersonen.
Kortom: ook mét een gerichte instructie zijn er grenzen aan de cognitieve controle van mensen met autisme. Hoe complexer de taak, hoe moeilijker het wordt om nog goed te monitoren.
Eén functie is geen functie
Koolen: “Deze onderzoeksresultaten zijn van belang voor behandelaren. Het idee dat het taalbegrip van mensen met autisme sowieso beperkt is, moet van tafel. Hun taalbegrip kan beter, mits ze daar hun aandacht op richten. Misschien is dat te trainen, dat moet nog nader onderzocht worden”.
Ook voor de neuropsychologische diagnostiek, niet alleen van autisme, maar ook van andere neuropsychologische aandoeningen, zijn de resultaten van belang. “Nu wordt vaak alleen onderzocht: is er iets mis met de taal, met het geheugen, enzovoort. Mijn onderzoek laat zien dat het ook om een interactie van functies kan gaan. Dus niet: ‘het taalbegrip is verstoord’, maar: ‘het taalbegrip van deze mensen is minder effectief zo lang de cognitieve controle niet “aan” staat'”.
De titel van Sophieke Koolen’s proefschrift is “Understanding language in autism spectrum disorder. The role of cognitive control”. De verdediging ervan vindt plaats op vrijdag 14 februari 2014 aan de Radboud Universiteit in Nijmegen.
Interessant artikel? Blijf op de hoogte van toekomstige artikelen via onze gratis nieuwsbrief!
You may also like
Archieven
- maart 2024
- februari 2024
- januari 2024
- december 2023
- november 2023
- oktober 2023
- september 2023
- augustus 2023
- juni 2023
- mei 2023
- april 2023
- maart 2023
- februari 2023
- januari 2023
- december 2022
- november 2022
- oktober 2022
- september 2022
- juni 2022
- mei 2022
- februari 2022
- januari 2022
- december 2021
- november 2021
- oktober 2021
- september 2021
- augustus 2021
- juni 2021
- april 2021
- maart 2021
- februari 2021
- januari 2021
- november 2020
- oktober 2020
- september 2020
- augustus 2020
- juli 2020
- juni 2020
- mei 2020
- april 2020
- maart 2020
- februari 2020
- januari 2020
- december 2019
- november 2019
- oktober 2019
- september 2019
- augustus 2019
- juni 2019
- mei 2019
- april 2019
- maart 2019
- februari 2019
- januari 2019
- december 2018
- november 2018
- oktober 2018
- september 2018
- augustus 2018
- juli 2018
- juni 2018
- mei 2018
- april 2018
- maart 2018
- februari 2018
- januari 2018
- december 2017
- november 2017
- oktober 2017
- september 2017
- juni 2017
- mei 2017
- april 2017
- maart 2017
- februari 2017
- januari 2017
- december 2016
- november 2016
- oktober 2016
- september 2016
- augustus 2016
- juli 2016
- juni 2016
- mei 2016
- april 2016
- maart 2016
- februari 2016
- januari 2016
- december 2015
- november 2015
- oktober 2015
- september 2015
- augustus 2015
- juli 2015
- juni 2015
- mei 2015
- april 2015
- maart 2015
- februari 2015
- januari 2015
- december 2014
- november 2014
- oktober 2014
- september 2014
- juli 2014
- juni 2014
- mei 2014
- april 2014
- maart 2014
- februari 2014
- januari 2014
- december 2013
- november 2013
- oktober 2013
- september 2013