Kinderen verschillen in gevoeligheid voor opvoeding
On 08/02/2017 by Redactie StandardOm het gedrag van kinderen te beïnvloeden, heeft iedere opvoeder zijn eigen aanpak. Maar wat voor het ene kind wel werkt, werkt voor het andere kind niet. Hoe komt dat eigenlijk? Dat is de vraag die centraal stond in het proefschrift van Meike Slagt van de Universiteit Utrecht.
Slagt baseerde haar onderzoek op het zogeheten “differentiële ontvankelijkheidmodel”. Daarin wordt er vanuit gegaan dat mensen verschillen in hun gevoeligheid of ontvankelijkheid voor invloeden uit de omgeving. Opvoeding is tenslotte ook een omgevingsinvloed. Mensen kunnen zowel in positieve als in negatieve zin van elkaar verschillen waar het deze ontvankelijkheid betreft. Meike Slagt licht toe: “Gevoelige mensen zijn als orchideeën: kwetsbaar voor hardvochtige omstandigheden, maar ze kunnen prachtig bloeien als ze de juiste zorg ontvangen. Minder gevoelige mensen zijn als paardenbloemen: veerkrachtig, en in staat om overal te groeien, maar ze reageren minder sterk op hun omgeving”.
Vraagtekens
Toch roept deze manier van kijken naar opvoeding ook veel vragen op. Kunnen dezelfde mensen echt gevoelig zijn in zowel negatieve als positieve zin? Als dergelijke gevoelige mensen bestaan, met welke temperamentstrekken kunnen ze dan worden herkend? Zijn ze alleen gevoelig in hun jeugd of gedurende hun hele leven? En tot slot: is vooral hun lange-termijnontwikkeling ontvankelijk voor omgevingsinvloeden, of zijn ze ook op korte termijn gevoelig? In haar proefschrift doet Meike Slagt een eerste poging om deze vragen te beantwoorden.
Temperament
Haar bevindingen laten onder andere zien dat kinderen die als baby de neiging hadden om snel overstuur te zijn, gevoeliger lijken voor negatieve én positieve opvoeding. Zij hadden bijvoorbeeld een neiging tot emotionele instabiliteit. Slagt: ‘Wat ik vooral interessant vind is het hoopvolle hiervan. Misschien moeten we mensen die we traditioneel als kwetsbaar zien voor stress in een ander licht gaan zien: ze zijn wellicht gevoelig voor alles in hun omgeving, dus ook voor de positieve dingen.’
Toch ondersteunen lang niet alle resultaten in Slagts proefschrift het idee van ‘gevoeligheid in zowel positieve en negatieve zin’. Dit hing bijvoorbeeld af van de temperamentstrekken die bestudeerd werden, de leeftijd waarop mensen werden onderzocht, en of gekeken werd naar onmiddellijke reacties of ontwikkeling gedurende jaren.
Inzichten voor opvoeders
Het onderzoek van Slagt kan belangrijke inzichten voor hulpverleners en ouders opleveren: ‘Ten eerste de boodschap dat mensen verschillen. We hoeven niet van iedereen dezelfde reactie te verwachten. Die erkenning is belangrijk. De traditionele psychopathologie kijkt vooral naar wat er mis is met mensen. Wij onderzoeken waaróm zijn mensen zoals ze zijn. Hoe zit het met de match tussen mensen en hun omgeving? Wij vinden het in deze maatschappij niet leuk als mensen bijvoorbeeld agressief of depressief zijn, maar die dingen hebben misschien wel ooit een functie gehad.’
Intensievere hulp
Er zijn echter nog veel onbeantwoorde vragen. Reageren gevoelige kinderen levenslang sterk op hun omgeving? Of alleen in bepaalde periodes, zoals in de puberteit, als er in biologisch opzicht van alles verandert?
Als je dat weet kun je ervoor zorgen dat mensen de hulp krijgen die ze nodig hebben. En dan niet alleen de extra gevoelige mensen, maar juist ook de ‘paardenbloemen’: ‘Mensen die minder gevoelig lijken, hebben misschien wel andere of intensievere hulp nodig.’
Interessant artikel? Meld je dan aan voor de gratis nieuwsbrief en mis nooit meer iets!
Mee discussiëren over dit artikel? Dat kan in onze LinkedIn-groep.
You may also like
Archieven
- maart 2024
- februari 2024
- januari 2024
- december 2023
- november 2023
- oktober 2023
- september 2023
- augustus 2023
- juni 2023
- mei 2023
- april 2023
- maart 2023
- februari 2023
- januari 2023
- december 2022
- november 2022
- oktober 2022
- september 2022
- juni 2022
- mei 2022
- februari 2022
- januari 2022
- december 2021
- november 2021
- oktober 2021
- september 2021
- augustus 2021
- juni 2021
- april 2021
- maart 2021
- februari 2021
- januari 2021
- november 2020
- oktober 2020
- september 2020
- augustus 2020
- juli 2020
- juni 2020
- mei 2020
- april 2020
- maart 2020
- februari 2020
- januari 2020
- december 2019
- november 2019
- oktober 2019
- september 2019
- augustus 2019
- juni 2019
- mei 2019
- april 2019
- maart 2019
- februari 2019
- januari 2019
- december 2018
- november 2018
- oktober 2018
- september 2018
- augustus 2018
- juli 2018
- juni 2018
- mei 2018
- april 2018
- maart 2018
- februari 2018
- januari 2018
- december 2017
- november 2017
- oktober 2017
- september 2017
- juni 2017
- mei 2017
- april 2017
- maart 2017
- februari 2017
- januari 2017
- december 2016
- november 2016
- oktober 2016
- september 2016
- augustus 2016
- juli 2016
- juni 2016
- mei 2016
- april 2016
- maart 2016
- februari 2016
- januari 2016
- december 2015
- november 2015
- oktober 2015
- september 2015
- augustus 2015
- juli 2015
- juni 2015
- mei 2015
- april 2015
- maart 2015
- februari 2015
- januari 2015
- december 2014
- november 2014
- oktober 2014
- september 2014
- juli 2014
- juni 2014
- mei 2014
- april 2014
- maart 2014
- februari 2014
- januari 2014
- december 2013
- november 2013
- oktober 2013
- september 2013