Dr. Sjakko de Jong, psychiater
Gevoelens van vervreemding, achterdocht, angst en hallucinaties: het zijn de typische problemen waarmee schizofrenie vaak gepaard gaat. Ze hangen waarschijnlijk samen met een verstoord waarnemingsvermogen. Promotieonderzoek van Sjakko de Jong laat zien dat mensen schizofrenie gelijktijdige gezichts- en stememoties niet goed kunnen verwerken.
De Jong liet 150 proefpersonen beoordelen of een stem blij of verdrietig klonk, dan wel blij of bang. Tijdens het kijken kregen de proefpersonen tevens een gezicht te zien. Ook dat varieerde van blij tot verdrietig en angstig. Van de deelnemers had een deel schizofrenie, een deel was gezond en een deel had geen schizofrenie, maar kampte wel met psychoses. De gezonde deelnemers lieten zich in de beoordeling van de stem duidelijk beïnvloeden door het gezicht: verschilde de emotie van de stem met die van het getoonde gezicht, dan was de kans groter dat ze een foute beschrijving gaven. Kwamen de emoties overeen, dan was de beschrijving juist vaker correct. Bij mensen met schizofrenie was dit duidelijk minder het geval.
Waarnemingsstoornis door schizofrenie
“De hersenen van gezonde mensen voegen de signalen vanuit verschillende zintuigen automatisch samen tot één waarneming”, legt De Jong uit. “Dit gebeurt in een fractie van een seconde. Het helpt de mens adequaat te reageren op gevaarlijke situaties. Als je bijvoorbeeld rook ruikt, vlammen ziet en hout hoort knetteren, weet je snel dat er brand is. Maar ook in sociale situaties kunnen we daardoor snel reageren op onze omgeving.”
De hersenen van mensen met schizofrenie blijken hiertoe minder goed in staat. Uit andere experimenten van De Jong bleek bovendien dat dit eerste, vroege stadium van waarneming en de hierop volgende stadia van verwerking en evaluatie bij schizofreniepatiënten niet goed op elkaar zijn afgestemd. “Zo’n stoornis in het waarnemingsvermogen is rechtstreeks van invloed op de sociale handicaps van mensen met schizofrenie. Wie anderen niet begrijpt, ontwikkelt makkelijker paranoïde gedrag.”
Opmerkelijk
Opmerkelijk is dat niet-schizofrene psychosepatiënten dezelfde resultaten gaven als gezonde proefpersonen. “Dat hadden we helemaal niet verwacht”, zegt De Jong. “De trend is juist om een glijdende schaal te zien tussen mensen met schizofrenie en gezonde mensen. Psychosepatiënten zouden er ergens tussenin vallen. Onze resultaten bevestigen echter juist het traditionele idee dat de hersenen van mensen met schizofrenie op bepaalde eigenschappen, waaronder de waarneming van emoties, radicaal verschillen.”
Sjakko de Jong verdedigt zijn proefschrift Seeing Voices and Hearing Faces: Multisensory Emotion Perception in Schizofrenic and non-Schizophrenic Psychosis Patients op woensdag 12 februari om 16.00 uur in de aula van Tilburg University.
