Externaliserend gedrag vraagt om kijken naar mogelijkheden
On 19/09/2018 by Redactie StandardWanneer gesproken wordt over externaliserend gedrag, gaat het over mensen die op een extreme manier hun emoties uiten. Vaak als gevolg van een tekort in vaardigheden om controle te houden over gevoelens. Daarbij kun je denken aan schreeuwen, schelden, dreigen en agressie richting anderen of zelfdestructief gedrag. Voor jongeren is het, gezien de ontwikkelingsfase waarin ze zich bevinden, normaal om af en toe te ageren. Externaliserend gedrag wordt echter problematisch wanneer een jongere niet meer te bereiken is en daarmee een gevaar vormt voor zichzelf of een ander. Blik op hulp interviewde orthopedagoge en GZ-psychologe Anne Have in de aanloop naar het congres over externaliserend gedrag.
Kijken naar mogelijkheden
In haar congresbijdrage zal zij zich concentreren op de mogelijkheden waarover jongeren beschikken en hoe je die als hulpverlener als aanknopingspunt kunt gebruiken voor een interventie. “En dan is het dus allereerst van belang om goede diagnostiek te doen”, stelt Have. “We weten uit de literatuur dat externaliserend gedrag verschillende oorzaken kan hebben. Het is daarom belangrijk om te kijken naar mogelijkheden en beperkingen van de jongere. Ook het in kaart brengen van de emotionele ontwikkeling, intelligentie, persoonlijkheidskenmerken en eventuele angst- en stemmingsklachten kan relevant zijn”.
Niet alleen het functioneren van de individuele jongere verdient aandacht bij het stellen van een goede diagnose. Het gaat ook om het steunen van jongeren met externaliserende gedragsproblemen. “Binnen het diagnostisch proces is het belangrijk om goed naar de jongere te luisteren. Ook de omgeving kan belangrijke informatie geven. Het liefst spreek ik zoveel mogelijk mensen die nauw betrokken zijn bij de jongere, zoals ouders, leerkrachten of andere hulpverleners. Het is belangrijk om oog te hebben voor de omgeving, de sociale steungroep, en de mate waarin aanwezige steun aansluit bij wat de jongere nodig heeft”. Onderzoek laat zien dat ook de partnerrelatie tussen ouders invloed heeft op externaliserend gedrag van kinderen.
Externaliserend gedrag aanpakken
Wanneer er een goed beeld is ontstaan over de jongere en diens behoeften, kan er een plan worden opgesteld. Dat gebeurt dan in samenspraak met de jongere, ouders en eventuele andere betrokkenen. Een goede samenwerking blijkt van essentieel belang om duidelijkheid, richting en aansluiting van de behandeling of begeleiding te bewerkstelligen. Have: “Vanuit mijn werk kijk ik welke behandeling passend is. Wanneer posttraumatische stressklachten bijvoorbeeld onderliggend zijn aan externaliserend gedrag, dan kan het voorstel zijn om een traumabehandeling te doen, zoals bijvoorbeeld EMDR of imaginaire exposure. Het is dan wel belangrijk dat de jongere een goed sociaal vangnet heeft. Een jongere moet weten wat hij of zij kan doen wanneer emoties door de behandeling hoog oplopen. Mijn ervaring is dat het werken met een spanningsthermometer of een signaleringsplan jongeren over het algemeen goed helpt om meer zicht op eigen emoties te krijgen. Door samen met de jongere en naast betrokkenen zo’n plan op te stellen en na te bespreken is er een grotere kans dat het ook tijdig wordt toegepast”.
Houding
Diagnostiek, plannen en interventies zijn één ding, maar een constructief contact leggen en onderhouden met jongeren die soms heftige gedragsproblemen laten zien, vraagt ook veel van de hulpverlener als mens. “Het belangrijkste is dat je als hulpverlener duidelijk, authentiek en transparant bent in zowel houding als communicatie”, stelt Have. “Dat biedt duidelijke kaders waarbinnen de hulpverlening vormgegeven wordt. Het zorgt voor veiligheid voor hulpverlener en cliënt. Wanneer een jongere grensoverschrijdend gedrag vertoont is het goed om dit bespreekbaar te maken. Het is dan wel belangrijk dat het gedrag afgekeurd kan worden, maar nóóit de persoon die het gedrag vertoont. Mijn ervaring met jongeren die externaliserend gedrag vertonen is dat velen al meerdere hulpverleners hebben meegemaakt. Ze zijn dan ook geneigd om te denken dat er iets mis is met wie ze als persoon zijn. Wanneer je met de jongere kan bespreken dat het gaat over gedrag en niet over de persoon die het gedrag vertoont kom je vaak een stuk verder. Daarbij kan het helpend zijn om naar kwaliteiten en competenties van een jongere te kijken. Bovendien moet er sprake zijn van een gezamenlijk doel om naartoe te werken”.
Opbloeien
Het is volgens Have vaak een uitdaging om contact te krijgen met een jongere, waarbij grenzen en geduld op de proef worden gesteld. “Persoonlijk vind ik externaliserend gedrag van cliënten bijvoorbeeld problematisch wanneer ik mijn handelingsvrijheid verlies. Maar wanneer je eenmaal contact hebt en het lukt om samen stappen te zetten, zie je de jongere vaak opbloeien en komen veranderingen tot stand. Veel jongeren met externaliserend probleemgedrag laten dit gedrag zien vanuit machteloosheid, het gevoel niet begrepen te worden, of onvoldoende andere vaardigheden om met emoties om te gaan. Het gesprek aangaan en samen kijken waar het gedrag vandaan komt is een goede eerste stap om gedrag te veranderen”.
Ontvangers van de gratis nieuwsbrief van Blik op Hulp krijgen korting op de deelnameprijs van het congres over externaliserend gedrag.
[team title=”Anne Have, MSc.” subtitle=”” url=”” image=”https://blikophulp.nl/wp-content/uploads/2018/09/Annehave.jpg”]Anne is orthopedagoog en GZ-psycholoog en heeft gewerkt bij de Ambulante Forensische Psychiatrie Noord Nederland. Momenteel is zij werkzaam in de functie van GZ-psycholoog bij het Autisme Team Noord Nederland, onderdeel van Lentis. [/team]
Interessant artikel? Meld je aan voor onze gratis nieuwsbrief en mis nooit meer iets!
Mee discussiëren over dit en andere artikelen kan in onze LinkedIn-groep.
You may also like
Archieven
- april 2024
- maart 2024
- februari 2024
- januari 2024
- december 2023
- november 2023
- oktober 2023
- september 2023
- augustus 2023
- juni 2023
- mei 2023
- april 2023
- maart 2023
- februari 2023
- januari 2023
- december 2022
- november 2022
- oktober 2022
- september 2022
- juni 2022
- mei 2022
- februari 2022
- januari 2022
- december 2021
- november 2021
- oktober 2021
- september 2021
- augustus 2021
- juni 2021
- april 2021
- maart 2021
- februari 2021
- januari 2021
- november 2020
- oktober 2020
- september 2020
- augustus 2020
- juli 2020
- juni 2020
- mei 2020
- april 2020
- maart 2020
- februari 2020
- januari 2020
- december 2019
- november 2019
- oktober 2019
- september 2019
- augustus 2019
- juni 2019
- mei 2019
- april 2019
- maart 2019
- februari 2019
- januari 2019
- december 2018
- november 2018
- oktober 2018
- september 2018
- augustus 2018
- juli 2018
- juni 2018
- mei 2018
- april 2018
- maart 2018
- februari 2018
- januari 2018
- december 2017
- november 2017
- oktober 2017
- september 2017
- juni 2017
- mei 2017
- april 2017
- maart 2017
- februari 2017
- januari 2017
- december 2016
- november 2016
- oktober 2016
- september 2016
- augustus 2016
- juli 2016
- juni 2016
- mei 2016
- april 2016
- maart 2016
- februari 2016
- januari 2016
- december 2015
- november 2015
- oktober 2015
- september 2015
- augustus 2015
- juli 2015
- juni 2015
- mei 2015
- april 2015
- maart 2015
- februari 2015
- januari 2015
- december 2014
- november 2014
- oktober 2014
- september 2014
- juli 2014
- juni 2014
- mei 2014
- april 2014
- maart 2014
- februari 2014
- januari 2014
- december 2013
- november 2013
- oktober 2013
- september 2013