Foto: Ministerie van Veiligheid en Justitie
Het sociale netwerk van gedetineerden is belangrijk bij hun succesvolle terugkeer in de samenleving. Familieleden en vrienden kunnen de kans op recidive verkleinen. Toch is er nog weinig bekend over de sociale netwerken van gedetineerden. Dat was voor Ruben de Cuyper van het Nederlands Studiecentrum Criminaliteit en Rechtshandhaving aanleiding om hier onderzoek naar te doen. Hij verdedigt zijn proefschrift op 22 mei. Een eerste bevinding: gedetineerden gaan om met gelijkgestemden.
Crimineel netwerk
Een aanzienlijk deel van het netwerk dat zij hebben voordat ze naar de gevangenis gaan is namelijk ook crimineel. Hun netwerk van vertrouwelingen zit overigens ongeveer hetzelfde in elkaar als dat van de gemiddelde Nederlander, en hun relaties zijn ook even goed. Bovendien hebben gedetineerden geen duidelijke tweedeling tussen hun criminele netwerk en hun netwerk van vertrouwelingen. “Maar als ze vrij komen hebben ze met meer dan de helft van hun oorspronkelijke vertrouwelingen geen vertrouwensband meer. Met bijna een kwart daarvan hebben ze zelfs geen contact meer na vrijlating” vertelt Ruben de Cuyper. “De ‘nieuwe’ mensen in hun netwerk zijn geen medegedetineerden, maar voornamelijk familie.”
Oorspronkelijke woonplaats
Het is belangrijk dat gedetineerden naar hun oorspronkelijke woonplaats kunnen terugkeren, legt hij uit. Verder moet er blijvend worden geïnvesteerd in maatregelen die het contact tussen gedetineerden en hun familieleden mogelijk maken. “Met beide maatregelen wordt de kans groter dat criminelen om kunnen blijven gaan met de mensen uit hun netwerk. En dat bevordert een succesvolle terugkeer in de maatschappij.”
Detentieduur
Ook in de maatschappelijke discussie over detentieduur wil Ruben de Cuyper met zijn proefschrift graag een bijdrage leveren. “Dit proefschrift laat zien dat een langere detentieduur kan leiden tot veranderingen in de directe sociale omgeving van gedetineerden. Het opleggen van langere gevangenisstraffen kan leiden tot een afbreuk van bestaande relaties en grote verschuivingen in het sociale netwerk van (ex-) gedetineerden.
Gewelds- en zedendelicten
Het is daarnaast van belang om extra hulp te bieden aan gedetineerden die worden verdacht van het plegen van een gewelds- of zedenmisdrijf. Ruben de Cuyper: “Dit proefschrift laat zien dat verdachten van een gewelds- of zedenmisdrijf een grotere kans hebben om hun sociale relaties te verliezen. Hoewel dit verlies over het algemeen niet leidt tot een kleiner sociaal netwerk, betekent het wel dat essentiële hulp en steun mogelijk verloren gaat. Het strekt dan ook tot de aanbeveling om aanvullende hulp beschikbaar te stellen aan deze groep gedetineerden.”
Delen van het proefschrift van Ruben de Cuyper zijn te lezen op de website van de Vrije Universiteit.
