Ouderbetrokkenheid draagt bij aan de prestaties die leerlingen op school leveren, evenals op hun zelfbeeld en motivatie. Maar het is met name de mate waarin ouders betrokken zijn bij het huiswerk van kinderen die daarvoor zorgt. De mate waarin zij bij de school zelf betrokken zijn, of de aard van het contact met de leerkracht, is veel minder belangrijk daarvoor. Dat concluderen onderzoekers van de Radboud Universiteit in Nijmegen in een reviewstudie naar ouderbetrokkenheid. Het is volgens de onderzoekers echter wel zaak om ervoor te waken dat ouders te veel bemoeienis met het huiswerk van hun kroost krijgen. Wanneer ouders te sterk controlerend zijn of de prestatiedruk te hoog wordt, dan kan dat ten koste gaan van het welzijn en de leerprestaties van hun kinderen.
Ouderbetrokkenheid en de leerkracht
Dat het contact tussen ouders en leerkrachten een minder bepalende vorm van ouderbetrokkenheid vormt dan het contact tussen ouders en leerling, wil niet zeggen dat de leerkracht geen belangrijke rol speelt. De onderzoekers stellen vast dat leerkrachten op uiteenlopende manieren ouderbetrokkenheid beïnvloeden. Uitnodigingen van de leerkracht blijken bijvoorbeeld een belangrijke rol te spelen in het stimuleren van ouderbetrokkenheid. Deze uitnodigingen zouden niet te algemeen mogen zijn. Ouders moeten specifieke vragen en verzoeken van de leerkracht ontvangen om hun kind te helpen. Wanneer ouders dergelijke verzoeken krijgen, dan is de kans het grootst dat zij er ook daadwerkelijk iets mee doen. Die verzoeken tot ouderbetrokkenheid kunnen ook via de leerling lopen, bijvoorbeeld door leerlingen huiswerk mee te geven dat ze met hun ouders moeten maken.
Attitude van leerkrachten
Het aanjagen van ouderbetrokkenheid is niet alleen een kwestie van het kiezen van de goede aanpak. Met name de houding van onderwijsgevenden is van invloed op ouderbetrokkenheid. Zo blijkt uit onderzoek dat leraren met regelmaat een verkeerde indruk hebben van de aard en omvang van ouderbetrokkenheid en dat ze het moeilijk vinden om het contact met ouders uit een andere cultuur tot stand te brengen en op gang te houden. De betrokkenheid van allochtone ouders en ouders met een lagere sociaal-economische status, wordt door leerkrachten vaak onderschat, waardoor zij zich vaak ongemakkelijk voelen in het contact met ouders uit deze groepen. Deze onderschatting leidt weer vaak tot een grotere afstand tussen leerkracht en ouders, wat bij ouders weer leidt tot onzekerheid en een gebrek aan begrip voor de leerkracht.
Eenzijdige ouderbetrokkenheid leidt tot ongelijkheid
Doordat leerkrachten er beter in slagen ouders uit hogere sociaal-economische klassen te betrekken bij het onderwijs, kan de aandacht voor ouderbetrokkenheid gemakkelijk leiden tot grotere ongelijkheid in het onderwijs. Het is dan ook erg belangrijk voor leerkrachten om in te zetten op het vergroten van de ouderbetrokkenheid van sociaal-economisch zwakkere en allochtone ouders.
Responsiviteit
Het is voor leerkrachten van belang dat zij zich in de contacten met deze laatstgenoemde groepen ouders responsief opstellen. Daarbij valt te denken aan rekening houden met het gegeven dat allochtone ouders thuis vaak een andere taal spreken met hun kinderen, dan dat hun kinderen op school doen. Leerkrachten die ouders vragen hun kind thuis in hun moedertaal te helpen of een tolk inschakelen in het overleg met ouders, dragen bij aan grotere ouderbetrokkenheid van deze mensen. Behalve taal, speelt cultuurresponsiviteit ook een rol. Respect voor rolopvattingen van ouders en het zoeken naar een werkbare verdeling van taken en verantwoordelijkheden, draagt bij aan grotere ouderbetrokkenheid. Er moet dus in zekere mate sprake zijn van een gelijkwaardige machtspositie, omdat leerkrachten die dicteren hoe ouderbetrokkenheid eruit moet zien, juist geen ouderbetrokkenheid weten te realiseren.
Praktische tips
Het rapport geeft een aantal praktische tips voor het tot stand brengen van grotere ouderbetrokkenheid. De onderzoekers raden leerkrachten aan om een positieve en onbevooroordeelde houding aan te nemen en open en transparante communicatie te beoefenen. Daarnaast moeten ouders vooral concrete en praktisch bruikbare adviezen krijgen van leerkrachten en zouden ouders regelmatig geïnformeerd moeten worden over de voortgang van hun kind. Dat laatste hoeft overigens niet in een gesprek, maar kan ook via digitale middelen verlopen. Training en deskundigheidsbevordering op dit gebied is voor leerkrachten belangrijk, aldus de onderzoekers.
Het hele rapport is hier te downloaden.
