Pestgedrag: leraren onvoldoende toegerust
On 13/01/2017 by Redactie StandardMet de tragische zelfdoding van Tarukshan Selvam uit Heerlen, stond pestgedrag weer volop in de belangstelling. Veel aandacht ging daarbij uit naar de rol van de hulpverlening en de school: hebben zij alles gedaan wat in hun macht lag om het pestgedrag dat Tarukshan tot zijn wanhoopsdaad dreef, te stoppen?
Onvoldoende toegerust op pestgedrag
Deze week verscheen ook het proefschrift van Beau Oldenburg van de Rijkuniversiteit Groningen over pestgedrag in de klas. Belangrijke conclusie: leerkrachten zijn niet altijd voldoende toegerust om pestgedrag een halt toe te roepen.
‘Het is voor leerkrachten bijvoorbeeld heel moeilijk om vast te stellen of iemand echt gepest wordt, omdat pesten vaak buiten hun gezichtsveld plaatsvindt. Maar het is van groot belang dat elk signaal over pesten serieus genomen wordt,’ zegt Oldenburg. ‘Daarbij moeten leraren realistische doelen stellen. Het is onmogelijk om pesten helemaal uit te bannen, maar leraren kunnen wel een verschil maken en de situatie voor pestslachtoffers echt verbeteren.’
Herkenning
Uit haar onderzoek blijkt dat zowel leraren als klasgenoten het pestgedrag van leerlingen niet herkennen. “Leraren wisten bijvoorbeeld niet precies wat pesten is, ze gebruikten inefficiente methodes om pesten te signaleren en zagen leerlingen die aangaven gepest te worden niet als slachtoffers. Ook de complexe aard van pesten wordt door een deel van de leerkrachten onderschat. Sommige leerkrachten gaven aan dat zij het gemakkelijk vonden om pestgedrag een halt toe te roepen, terwijl bleek dat veel van de leerlingen in hun klassen feitelijk gepest werden”, zo stelt zij in haar proefschrift. Er zijn dan ook grote discrepanties tussen enerzijds het aantal leerlingen dat zegt zelf gepest te worden en anderzijds de inschattingen die klasgenoten en leraren maken van het aantal leerlingen dat gepest wordt. Oldenburg: “Dat is zorgwekkend, omdat het zou kunnen betekenen dat leerkrachten en klasgenoten niet weten welke leerlingen gepest worden”.
Beleving van slachtoffer
Zij raadt op basis van haar onderzoek dan ook aan om meer aandacht te geven aan de herkenning van pesten. “In diverse anti-pest programma’s is veel aandacht voor het optreden tegen pestgedrag, maar veel minder voor het herkennen ervan”, aldus Oldenburg. Daarbij merkt zij op dat het belangrijk is om op te merken dat leerlingen en leerkrachten moeten leren dat niet zozeer het objectieve gedrag van pester richting gepeste het belangrijkst is, maar de beleving van het slachtoffer.
Geen “echt” slachtoffer van pestgedrag?
Een andere mogelijke verklaring zou erin gelegen kunnen zijn dat leraren en klasgenoten wel een vermoeden hebben van wie er gepest worden, maar het negeren of de ernst ervan onderschatten, door het aan te duiden als geen “écht” pestgedrag. [ot-video][/ot-video]
Het blijkt immers dat leerkrachten en leeftijdsgenoten een psychologische prijs betalen voor het herkennen en erkennen van pestgedrag: “Het idee dat ze op zijn minst mede-verantwoordelijk zijn voor het lijden van het slachtoffer, levert hen psychische stress en ongemak op. Dan is het ontkennen dat het slachtoffer gepest wordt een eenvoudige manier om die negatieve gevoelens uit te schakelen”.
Anti-pest klimaat
De onderzoekster ziet verschillende mogelijke verklaringen voor het klaarblijkelijke tekort schieten van leerkrachten in pestsituaties. “Het zou kunnen zijn dat leraren over onvoldoende kennis over pestgedrag beschikken, maar het zou ook kunnen dat zij sociaal wenselijke antwoorden gegeven hebben. Net als in veel andere landen, is er in Nederland een sterk anti-pest klimaat in Nederland. Het staat weliswaar buiten kijf dat de toegenomen aandacht voor de negatieve consequenties van pestgedrag een goede zaak is, maar een nadeel zou kunnen zijn dat leraren toe durven te geven dat er in hun klas gepest wordt of dat zij moeite hebben met het stoppen van pestgedrag. Het zou dus zo kunnen zijn dat leraren ontkennen dat hun leerlingen slachtoffer zijn van pestgedrag en dat ze het gemakkelijk een halt zouden kunnen toeroepen als het zich voor zou doen.
Klassensamenstelling doet ertoe
Oldenburg concludeert dat klassensamenstelling een belangrijke factor blijkt te zijn in het ontstaan en voortbestaan van pestgedrag. In zulke klassen zou er minder competitie zijn tussen leerlingen. “Pesten kun je vanuit een evolutionair perspectief zien als een strategie om controle over waardevolle fysieke, sociale of seksuele bronnen te verwerven, zoals bijvoorbeeld voedsel of sociale status. Het zou mogelijk kunnen zijn dat in klassen waarin leerlingen van meerdere leerjaren door elkaar zitten, er minder competitie hoeft te zijn. Vanwege de leeftijdsverschillen is er dan immers vaak al een natuurlijke sociale hiërarchie”. Zij beveelt scholen dan ook aan om te experimenteren met zulke klassensamenstellingen in hun pogingen om pestgedrag terug te dringen.
Interessant artikel? Meld je dan aan voor onze gratis nieuwsbrief en mis nooit meer iets!
Meediscussiëren over dit artikel? Dat kan in onze LinkedIn-groep.
Delen van het proefschrift van Beau Oldenburg zijn te downloaden.
You may also like
Archieven
- april 2024
- maart 2024
- februari 2024
- januari 2024
- december 2023
- november 2023
- oktober 2023
- september 2023
- augustus 2023
- juni 2023
- mei 2023
- april 2023
- maart 2023
- februari 2023
- januari 2023
- december 2022
- november 2022
- oktober 2022
- september 2022
- juni 2022
- mei 2022
- februari 2022
- januari 2022
- december 2021
- november 2021
- oktober 2021
- september 2021
- augustus 2021
- juni 2021
- april 2021
- maart 2021
- februari 2021
- januari 2021
- november 2020
- oktober 2020
- september 2020
- augustus 2020
- juli 2020
- juni 2020
- mei 2020
- april 2020
- maart 2020
- februari 2020
- januari 2020
- december 2019
- november 2019
- oktober 2019
- september 2019
- augustus 2019
- juni 2019
- mei 2019
- april 2019
- maart 2019
- februari 2019
- januari 2019
- december 2018
- november 2018
- oktober 2018
- september 2018
- augustus 2018
- juli 2018
- juni 2018
- mei 2018
- april 2018
- maart 2018
- februari 2018
- januari 2018
- december 2017
- november 2017
- oktober 2017
- september 2017
- juni 2017
- mei 2017
- april 2017
- maart 2017
- februari 2017
- januari 2017
- december 2016
- november 2016
- oktober 2016
- september 2016
- augustus 2016
- juli 2016
- juni 2016
- mei 2016
- april 2016
- maart 2016
- februari 2016
- januari 2016
- december 2015
- november 2015
- oktober 2015
- september 2015
- augustus 2015
- juli 2015
- juni 2015
- mei 2015
- april 2015
- maart 2015
- februari 2015
- januari 2015
- december 2014
- november 2014
- oktober 2014
- september 2014
- juli 2014
- juni 2014
- mei 2014
- april 2014
- maart 2014
- februari 2014
- januari 2014
- december 2013
- november 2013
- oktober 2013
- september 2013