“Corona veroorzaakt bij mensen met LVB veelvoud aan problemen”

In het eerste interview van een serie over hoe hulpverleners omgaan met hun werk tijdens de uitbraak van coronavirus, interviewden we Marcel Niessen van Virtus Zorg en Ondersteuning. Hij zet zich ook tijdens deze uitbraak met zijn collega’s iedere dag weer in voor zijn cliënten die zowel een licht verstandelijke beperking als bijkomende psychiatrische problematiek hebben. Waarom? “Omdat ze júist nu keihard ondersteuning nodig hebben!”, aldus Niessen.

Adaptief vermogen

De grootste uitdaging is volgens Niessen de algehele verandering die de crisis met zich meebrengt. “Voor mensen met de kenmerken van een LVB is het éxtra ingewikkeld om met veranderingen om te gaan. Hun relativerend en adaptief vermogen is beperkt en informatie wordt moeilijker begrepen. Dat kan angst en onzekerheid oproepen en daardoor kan weer probleemgedrag ontstaan. Met alle sociale beperkingen die op dit moment van kracht zijn, neemt het sociale welzijn van onze jeugdigen zichtbaar af. Hun dagstructuur verandert, instanties zijn dicht en er moet langer gewacht worden op antwoorden of acties”.

Pinnen

Het gaat vaak om hele praktische dingen die voor de meeste mensen in de samenleving niet zo ingewikkeld zijn, maar voor de cliënten van Niessen beslist niet vanzelfsprekend zijn. “Denk bijvoorbeeld aan het leren omgaan met andere betaalvormen, zoals pinnen omdat cash betalen niet meer mogelijk is of ontmoedigd wordt”, vervolgt hij. “Dat moet aangeleerd of mogelijk gemaakt worden zodat ze gewoon hun dagelijkse boodschappen kunnen doen. In praktische zin ontstaan er dus allerhande problemen waar deze mensen écht ondersteuning bij nodig hebben. Anders kunnen ze zich simpelweg niet staande houden”.

Onzekerheid en angst

Cliënten zijn onzeker en angstig. Net als veel andere mensen, maar bij mensen met een LVB is de huidige situatie wel extra ingewikkeld. Niessen: “De wereld is door alle veranderingen plotseling nóg minder voorspelbaar. Het vergt intensieve begeleiding om gevoelens van onzekerheid en angst zoveel mogelijk weg te nemen en te helpen kanaliseren. We helpen om informatie begrijpelijk te maken en te vereenvoudigen, we beantwoorden vragen, we zorgen voor duidelijke instructie en bedenken creatieve oplossingen”. De maatregelen en oplossingen die de overheid aangereikt worden, blijken volgens Niessen wel houvast te bieden. “Maar niet altijd in de geboden vorm. En juist daar ligt een hele belangrijke taak voor ons. We zijn steeds bezig met het omzetten van de informatie die overheid en media bieden naar voor onze cliënten begrijpelijke taal. En dan bedoel ik ’taal’ in de ruimste zin van het woord”.

Anderhalve meter

Ogenschijnlijk eenvoudige regels kunnen als complex ervaren worden. Niessen illustreert: “Wanneer er gezegd wordt dat mensen anderhalve meter afstand van elkaar moeten houden, dan is dat voor de meeste van onze cliënten heel erg abstract. Zo zou één van onze cliënten het liefst met een stok van 1.5 meter rondlopen, of zelfs een hoepel, om zo zéker te weten dat de afstand klopt. ‘Ongeveer’ gaat er bij haar dus niet in. Nu neemt ze zeer ruim afstand, want die stok of hoepel vindt ze toch een beetje gek. Iemand tegenkomen op de trap blijkt nu ook een uitdaging wanneer het gaat om afstand. Om de deelnemers binnen de dagbesteding te ondersteunen hebben we nu dus hesjes waarop de tekst ‘afstand houden’ staat. Dat geeft hen extra steun, omdat ook assertiviteit niet vanzelfsprekend is. Nu zijn er nauwelijks nog mensen aanwezig in het gebouw waar wij werkzaam zijn. Dat scheelt wel, maar dergelijke ondersteuning blijft belangrijk. We doen dus ook een nadrukkelijk beroep op hun omgeving”.

Gezond blijven

Het handelen van Niessen en zijn collega’s kan in deze tijden echter niet beperkt blijven tot het agogische aspect. Niet besmet raken en ziek worden hebben hoge prioriteit. Daarom zijn er ook aanpassingen voor extra hygiëne en de daarbij horende vaardigheden nodig. “Daarbij moeten we ervoor zorgen dat de hygiënemaatregelen consequent toegepast worden door het zoveel mogelijk te vereenvoudigen, te visualiseren en te verwerken binnen de dagstructuur van onze cliënten. Concreet: Hoe zorg je er voor dat iemand zijn handen voldoende, op de juiste manier en op het juiste moment wast? Hoe kun je iemand met zijn handen van zijn gezicht af laten blijven? Het voordoen van dit soort handelingen, instructie geven, een spelelement inbouwen, elkaar observeren en er een wedstrijd van maken kan helpen. Extra vaste momenten in het dagprogramma inbouwen kan helpen. Maar een hulp-app met timer bijvoorbeeld ook”.

Eenzaamheid en verveling

De aandacht van de begeleiders van Virtus beperkt zich niet alleen tot de momenten dat zij met hun cliënten op de dagbesteding bezig zijn. Juist de momenten waarop ze niet samen zijn, zijn momenteel extra moeilijk. Mensen die je normaal ziet zijn er niet. Winkels waar je normaal gesproken komt zijn dicht. Je kunt je familie en vrienden tijdelijk niet, of maar beperkt bezoeken. Skype helpt, maar is dan toch weer niet zo als anders. Niessen: “Wij vangen drie cliënten ook nu zoveel mogelijk op door een veilige omgeving te scheppen binnen de dagbesteding. Die willen we dan ook zo lang mogelijk, op een verantwoorde manier, continueren om het psychisch welbevinden van onze cliënten te stimuleren en bewaken”.

Safety first

Niessen en zijn collega’s is er veel aan gelegen om hun cliënten te blijven helpen, maar ieders veiligheid en gezondheid komt natuurlijk altijd op de eerste plaats. “Wij waken er natuurlijk voor dat alle richtlijnen van het RIVM daadwerkelijk te hanteren zijn binnen onze dagbesteding en thuisbegeleiding. Bij de mensen die thuisbegeleiding ontvangen kunnen we de begeleiding op elk moment opschalen. Is dagbesteding niet meer op een verantwoorde manier mogelijk, of is een deelnemer verkouden of ziek, dan gaan we over tot een alternatief één-op-één programma. We blijven zo dan toch een constante factor. We onderhouden contact met de deelnemers die niet meer naar dagbesteding kunnen of mogen komen. Maar er is ook een groepsapp waarin onze deelnemers hun ditjes en datjes delen. We delen memes, maken grapjes, ‘praten’ over onze ervaringen, over ons gevoel. Regelmatig delen we makkelijke en lekkere budget-recepten. Want tijd om eens iets anders te koken is er nu genoeg”, lacht Niessen.

Vakantiegeld vervroegen

Niessen en zijn collega’s zijn niet alleen actief in het contact met de deelnemers. Ook financieel proberen ze met deelnemers te zoeken naar oplossingen voor de uitdagingen waarvoor ze zich door het virus gesteld zien. “Binnen de thuisbegeleiding overleggen we bijvoorbeeld met bewindvoerders en mentoren”, legt Niessen uit. “Het vakantiegeld komt eraan in mei. Dan kan een Playstation gekocht worden, of een Spotify en Netflix abonnement afgesloten worden. Dat zou juist nú heel handig zijn vanwege de verveling waar onze deelnemers thuis mee kampen. We vragen dan samen met de cliënt of dit vervroegd kan worden. Online computerspelletjes kunnen heel belangrijk zijn om de tijd om te krijgen, maar ook voor sociale contacten. Je kunt knutselmateriaal of een Mandala-boek aanschaffen en dit online bestellen voor de cliënt daar waar hij of zij dat zelf niet kan. Wijs een client op een site als www.instructables.com of een andere handige site en help hem of haar op gang. Eén van onze cliënten voelt zich vaak eenzaam maar mag geen huisdier houden van haar huurbaas. Mijn hond gaat soms even logeren, en nu wat vaker. Dat helpt haar enorm en de hond krijgt bakken met aandacht. Eigenlijk een soort hulphond dus!”

Altijd bereikbaar

“Binnen onze kleinschaligheid, de manier waarop onze organisatie ingericht is en de manier waarop wij begeleiden, hoeven wij gelukkig maar weinig aanpassingen te maken”, gaat Niessen enthousiast verder. “Wij zijn met of zonder corona crisis altijd bereikbaar voor onze cliënten. We leren hen dan natuurlijk wel om zaken uit te stellen. Daarbij hoeven we niet altijd op één lijn te zitten met de cliënt: wat voor ons minder belangrijk lijkt, kan voor onze deelnemers op een bepaald moment héél belangrijk zijn. Daarover gaan we dan in gesprek. De corona crisis roept natuurlijk veel meer vragen op, die soms ook ad hoc beantwoord moeten worden om iemand gerust te stellen. De persconferentie van 23 maart werd ook door onze cliënten gevolgd. De vertaalslag maken wij dan vrijwel meteen. Dus het is dan wel veel ‘drukker’”.

Begrijpelijke taal

Ten slotte vragen we Niessen welke les hij geleerd heeft en wat hij zijn collega’s in het land zou willen aanraden ten aanzien van het werken met deze kwetsbare doelgroep. Niessen: “Ik val nu in herhaling, maar alles valt of staat met communicatie. Begrijpelijke taal, en dan niet alleen in woorden. Goed afgestemde communicatie leidt tot minder angst, meer begrip, minder stress, minder ‘probleemgedrag’, en het bevordert het welbevinden. Maak desnoods gebruik van een communicatieprofessional met de juiste expertise. We raden cliënten overigens ook aan het Jeugdjournaal te kijken in plaats van het ‘gewone’ journaal. Dat is al een stuk makkelijker te begrijpen rondom corona en andere zaken. En verder vooral denken in mogelijkheden en dat ook uitstralen. Wat kunnen we wél nog? Ben beschikbaar, present… onvoorwaardelijk! Jij hebt de boel onder controle, op jou kan de cliënt bouwen. En straal dat vervolgens uit”.

[team title=”Marcel Niessen” subtitle=”” url=”” image=”https://blikophulp.nl/wp-content/uploads/2020/03/Schermafbeelding-2020-03-27-om-21.03.06.png”]Marcel is oprichter en mede-eigenaar van Virtus Zorg & Ondersteuning. Hij is samen met zijn collega’s iedere dag in touw voor zijn cliënten met LVB en bijkomende GGz-problematiek.[/team]

Interessant artikel? Meld je aan voor onze gratis nieuwsbrief en mis nooit meer iets!

Mee discussiëren over dit en andere artikelen kan in onze LinkedIn-groep.