Kenmerken licht verstandelijke beperking (LVB) vaak gemist
On 03/02/2017 by Redactie StandardDe kenmerken van een licht verstandelijke beperking (LVB) worden door veel hulpverleners niet meteen herkend. Dat komt doordat er aan de buitenkant niets aan deze mensen te zien is. In Nederland wonen tussen de 1,8 en 2,5 miljoen mensen die aan alle kenmerken van een licht verstandelijke beperking voldoen. Ze zijn vaak expert in het verbergen van hun beperking.
Kenmerken van een licht verstandelijke beperking
Wanneer strikt gekeken wordt naar de bestaande diagnostische criteria, zijn er twee kenmerken van een licht verstandelijke beperking. De persoon in kwestie moet een IQ van tussen de 55 en 70 hebben én er moet sprake zijn van een beperking in het sociaal aanpassingsvermogen. Het IQ-criterium is echter niet het belangrijkste bij het bepalen welke hulpverlening zij nodig hebben. Andere kenmerken van een licht verstandelijke beperking zijn immers veel bepalender voor de betekenis die het hebben van een LVB heeft voor iemands dagelijks leven. Wanneer mensen alleen een laag IQ hebben, maar niet de andere kenmerken van een licht verstandelijke beperking hebben, dan spreken we over zwakbegaafdheid.
Psychiatrische problemen
Het gebrekkig sociaal aanpassingsvermogen is veelal niet alleen een gevolg van de LVB problematiek, maar ook van bijkomende psychiatrische problematiek. Daarbij valt te denken aan bijvoorbeeld persoonlijkheidsstoornissen. De diagnostiek van zulke stoornissen wordt vaak bemoeilijkt doordat de kenmerken van de licht verstandelijke beperking sterk lijken op de kenmerken van persoonlijkheidsproblematiek. De oorzaak ligt echter ergens anders. Andere kenmerken van een licht verstandelijke beperking zijn beïnvloedbaarheid en een gebrekkige impulscontrole. Ze hebben vaak moeite met het omgaan met regels. Ook zijn mensen met een LVB extra kwetsbaar wanneer het gaat om criminaliteit en verslavingsproblematiek.
Overvraging bij LVB problematiek
Zoals gezegd, is in de regel aan de uiterlijke kenmerken van deze mensen niet te zien dat zij een LVB hebben. Daardoor houden mensen waarmee ze in contact komen geen rekening met de kenmerken van hun licht verstandelijke beperking. Dat leidt vaak tot overvraging. Het gedrag dat daarmee samenhangt, lijkt dan vaak op psychiatrische problematiek. De oorzaak van dat gedrag is dan echter niet gelegen in een psychiatrisch probleem, maar in het gegeven dat zij willen voldoen aan niet-haalbare verwachtingen van hun sociale omgeving.
Gezinsproblematiek
Betrekkelijk vaak is er ook sprake van gezinsproblematiek bij deze doelgroep. Mensen met LVB problematiek zijn bijvoorbeeld oververtegenwoordigd in multiprobleemgezinnen en / of zijn zogeheten KOPP-kinderen: kinderen van ouders met psychiatrische problematiek. Voor deze groep jongeren zijn interventies ontwikkeld waarbinnen rekening gehouden wordt met de kenmerken van een licht verstandelijke beperking. Ouders met een licht verstandelijke beperking schrijven opvoedproblemen ook vaker toe aan de eigenschappen van het kind in plaats van aan hun eigen opvoedvaardigheden. Zij moeten dan ook vaak gebruik maken van één of meerdere vormen van opvoedingsondersteuning. Bij kinderen met een LVB en psychische problemen blijkt het aanpakken van hun problemen via hun ouders effectief te zijn. De ouders spelen ten slotte een belangrijke rol in het leven van hun kind (en vice versa). Het is voor hulpverleners dan ook belangrijk dat zijn niet alleen een vertrouwensband opbouwen met de cliënt, maar ook met diens ouders.
Kenmerken van een licht verstandelijke beperking in de communicatie
Wanneer je communiceert met mensen met een LVB, is het belangrijk om rekening te houden met de manier waarop de kenmerken van een licht verstandelijke beperking het gesprek beïnvloeden en hoe je boodschap begrepen wordt. De belangrijkste kenmerken waar je rekening mee zou moeten houden, zijn:
- Mensen met een LVB hebben meer moeite met het verwerken van informatie. Ze snappen minder vlot en minder goed dan mensen zonder LVB problematiek. Daarom is het goed om rekening te houden met de technieken voor communicatie met laag taalvaardige mensen. Er is ook apart brochuremateriaal voor mensen met een LVB, zoals bijvoorbeeld de brochure over het coronavirus van 2020. Andere voorbeelden van duidelijke communicatie zijn ook terug te vinden in de praktijk van het werken met mensen met een LVB tijdens de coronacrisis;
- Ze hebben vaker moeite met het onthouden van wat er gezegd is. Een belangrijk kenmerk van een licht verstandelijke beperking is dan ook dat deze mensen een slecht geheugen hebben;
- Een beperkte woordenschat en een beperkt vermogen om zich uit te drukken zijn belangrijke kenmerken van een licht verstandelijke beperking;
- De omgang met mensen is vaak moeilijk voor mensen met een LVB. Als gevolg van de andere kenmerken van een licht verstandelijke beperking, hebben ze moeite met zich verplaatsen in anderen. Daarnaast wordt hun gedrag vaak als te gereserveerd of juist niet gereserveerd genoeg gezien door de sociale omgeving;
- Generaliseren van informatie die in de ene context is opgedaan naar de andere situatie, vinden zij moeilijk.
Deze kenmerken van een licht verstandelijke beperking maken deze mensen bijvoorbeeld ook in de toegang tot de zorg erg kwetsbaar.
Gezondheidsrisico’s
Door een scala aan leefstijlproblemen bij mensen met een LVB, lopen zij onder meer een verhoogd risico op overgewicht. Vanwege de communicatie-gerelateerde kenmerken van een licht verstandelijke beperking, is ook het geven van seksuele voorlichting een uitdaging. Tegelijkertijd is het bitter hard nodig, want door hun beïnvloedbaarheid, gebrekkige impulscontrole en moeite met het nemen van sociaal perspectief, vinden zij het moeilijk hun eigen seksuele grenzen en die van anderen te herkennen en te respecteren. Ten aanzien van de voorlichting aan jongeren met een LVB wordt dan ook onder meer aangeraden om veel met boeken, plaatjes, video’s en spelvormen te werken.
Kenmerken licht verstandelijke beperking migranten
De kenmerken van een licht verstandelijke beperking zijn voor niet-westerse migranten niet anders dan voor westerse mensen. Door hun culturele achtergrond zijn ze echter wel vaak dubbel gehandicapt in onze samenleving. In niet-westerse culturen wordt meestal niet volgens het medisch-psychologische model dat wij in Nederland hanteren gedacht. Daardoor wordt het etiket dat je als hulpverlener op dezed mensen plakt minder gemakkelijk geaccepteerd. Verder worden de kenmerken van hun licht verstandelijke beperking versterkt door taalproblemen, het niet begrijpen van ons zorgsysteem, culturele drempels en een beperkt netwerk.
Aangepaste interventies
Bestaande interventies dienen vaak aangepast te worden aan de kenmerken van een licht verstandelijke beperking, willen ze kans van slagen hebben. Zo is bijvoorbeeld Multisysteem Therapie (MST) aangepast aan mensen met een licht verstandelijke beperking. Deze variant heet MST-ID. In de begeleiding van mensen met een licht verstandelijke beperking is echter niet alleen de interventie relevant, maar ook de attitudes van de begeleider en de organisatie- en teamcontext waarin de interventie plaatsvindt.
Meer lezen
Op onze bronnen-pagina zijn volop boeken over mensen met een licht verstandelijke beperking te vinden.
Interessant artikel? Meld je dan nu aan voor onze gratis nieuwsbrief en mis nooit meer iets!
You may also like
Archieven
- maart 2024
- februari 2024
- januari 2024
- december 2023
- november 2023
- oktober 2023
- september 2023
- augustus 2023
- juni 2023
- mei 2023
- april 2023
- maart 2023
- februari 2023
- januari 2023
- december 2022
- november 2022
- oktober 2022
- september 2022
- juni 2022
- mei 2022
- februari 2022
- januari 2022
- december 2021
- november 2021
- oktober 2021
- september 2021
- augustus 2021
- juni 2021
- april 2021
- maart 2021
- februari 2021
- januari 2021
- november 2020
- oktober 2020
- september 2020
- augustus 2020
- juli 2020
- juni 2020
- mei 2020
- april 2020
- maart 2020
- februari 2020
- januari 2020
- december 2019
- november 2019
- oktober 2019
- september 2019
- augustus 2019
- juni 2019
- mei 2019
- april 2019
- maart 2019
- februari 2019
- januari 2019
- december 2018
- november 2018
- oktober 2018
- september 2018
- augustus 2018
- juli 2018
- juni 2018
- mei 2018
- april 2018
- maart 2018
- februari 2018
- januari 2018
- december 2017
- november 2017
- oktober 2017
- september 2017
- juni 2017
- mei 2017
- april 2017
- maart 2017
- februari 2017
- januari 2017
- december 2016
- november 2016
- oktober 2016
- september 2016
- augustus 2016
- juli 2016
- juni 2016
- mei 2016
- april 2016
- maart 2016
- februari 2016
- januari 2016
- december 2015
- november 2015
- oktober 2015
- september 2015
- augustus 2015
- juli 2015
- juni 2015
- mei 2015
- april 2015
- maart 2015
- februari 2015
- januari 2015
- december 2014
- november 2014
- oktober 2014
- september 2014
- juli 2014
- juni 2014
- mei 2014
- april 2014
- maart 2014
- februari 2014
- januari 2014
- december 2013
- november 2013
- oktober 2013
- september 2013