Dr. Karen de Ruiter
De behandeling van psychische problemen bij jeugdigen met een matige of licht verstandelijke beperking moet zowel gericht zijn op verbetering van hun aanpassingsvermogen als op ondersteuning van hun ouders. Dat beveelt Karen de Ruiter, die op 19 november promoveerde aan de Vrije Universiteit Amsterdam aan in haar proefschrift.
Matig of licht verstandelijke beperking
Zij vergeleek in haar onderzoek de manier waarop jeugdigen met en zonder matige of licht verstandelijke beperking zich ontwikkelden, en stelde vast dat kinderen met een beperking op alle leeftijden meer probleemgedrag lieten zien dan de bestudeerde kinderen zonder matige of licht verstandelijke beperking. Maar liefst 40% van de kinderen met een matig / licht verstandelijke beperking, kregen te maken met vormen van psychopathologie. Dat is vier maal zo veel als in de populatie van kinderen zonder beperking.
Ontwikkelingsbeloop
Het hogere risico voor het ontwikkelen van psychopathologie bij kinderen met een beperking neemt af naarmate kinderen ouder worden. Dat is met name het geval waar het agressief gedrag betreft. Op 18-jarige leeftijd blijkt het risico op het vertonen van dergelijk gedrag minder nadrukkelijk aanwezig te zijn dan op 6-jarige leeftijd. “Tussen het zesde en achttiende levensjaar vertoonde het ontwikkelingsbeloop van psychopathologie bij kinderen met een matige of licht verstandelijke beperking opmerkelijk veel overeenkomsten met het beloop daarvan bij kinderen zonder beperking”, zo stelt de Ruiter.
Beschermende factoren
Het ontwikkelingspatroon van probleemgedrag bij kinderen met een matig of licht verstandelijke beperking blijkt samen te hangen met veranderingen in zowel kind-, gezins- als omgevingsfactoren. Afnemende lichamelijke klachten, vergroot aanpassingsvermogen, vergrote communicatieve vaardigheden, beter gezinsfunctioneren en minimalisering van meegemaakte negatieve levensgebeurtenissen blijken beschermende factoren te zijn ten aanzien van het ontwikkelen van psychische problemen bij jeugd met een matige of licht verstandelijke beperking.
De Ruiter: “Clinici en hulpverleners moeten daarom extra alert zijn op met name de invloed die veranderingen in de lichamelijke gezondheid van een kind en de psychische gezondheid van de ouders hebben op veranderingen in de psychische gezondheid van het kind. Mogelijk kunnen deze beïnvloedbare factoren nadat ze verder onderzocht zijn, als behandeldoel in interventies worden gebruikt”.
Ouders ondersteunen
De resultaten van het onderzoek tonen aan dat problemen bij de ouders, zoals abnormaal in- of externaliserend probleemgedrag, gebrekkig aanpassingsvermogen en psychopathologie, voorspellers zijn van psychopathologie bij kinderen met een matig of licht verstandelijke beperking. Het risico daarop neemt toe naarmate er meer risicofactoren bij de ouders vastgesteld kunnen worden. Het is daarom van belang dat strategieën om het probleemgedrag van kinderen of adolescenten met een matige of licht verstandelijke beperking te verminderen, mede gericht zijn op het ondersteunen van hun ouders.
Interventies aanpassen
Daarnaast dient volgens de promovenda sprake te zijn voor vroegtijdige preventie op jonge leeftijd, zodra de eerste symptomen van gedrags- of emotionele problemen zich voordoen. Er moet ook gewerkt worden aan het aanpassingsvermogen van het kind. Tenslotte pleit zij ook voor het beschikbaar maken van interventies die gericht zijn op kinderen zonder beperking voor de doelgroep met een matige of licht verstandelijke beperking. Dat zou kunnen door verbale informatie te minimaliseren en versimpelen, meer visuele ondersteuning te gebruiken en de nadruk te leggen op “doen” en “uitvoeren” in plaats van op praten.
Het lekenpraatje dat Karen de Ruiter bij gelegenheid van de verdediging van haar proefschrift gaf, is hier te bekijken.
