Seksuele autonomie beschermt tegen seksueel geweld
On 25/03/2021 by Redactie StandardSeksuele autonomie beschermt tegen seksueel geweld. Zeker als er een component van afhankelijkheidsproblematiek speelt. Over dit verband interviewden we lichaamsgericht psychosociaal therapeut Sabine Meulenbeld, die dit jaar een bijdrage verzorgt op het online congres over seksueel geweld.
Mythes
“Als we seksualiteit vanuit een positief kader benaderen, versterken we daarmee seksuele autonomie. Maar er heersen hardnekkige mythes die seksuele ongelijkheid in stand houden”, steekt Sabine Meulenbeld van wal. “We blijven vrouwen leren dat ze hun grenzen aan moeten geven en weerbaar moeten zijn. We blijven mannen leren dat ze de grenzen van de vrouw moeten respecteren. Maar een zin die ik in elke training die ik geef wel herhaal is: Hoe kun je je grenzen aangeven als je niet weet wat je wensen zijn? Zonder dubbele seksuele moraal zou het seksueel welzijn van álle seksen, er enorm op vooruit gaan. Daar hoort het recht op toegang tot juiste informatie over seks natuurlijk ook bij”.
Waarschuwende boodschappen
Waarschuwende boodschappen blijken erg populair bij zorg-, welzijns, en onderwijsprofessionals. “Maar die helpen niet goed tegen grensoverschrijding”, stelt Meulenbeld. “Als dat zo zou zijn, zouden de cijfers in de afgelopen decennia wel gedaald zijn. Het probleem is dat kennis over het alternatief op dit soort ‘rampenbestrijding’, maar mondjesmaat het werkveld in sijpelt. Dan is het vaak toch gemakkelijker om het over ‘grenzen aangeven’ te hebben: SOA’s voorkomen, zwangerschappen voorkomen, grensoverschrijding voorkomen. Die eenzijdigheid werkt victim-blaming in de hand. Je grenzen aan kunnen geven is nog nooit een motivatie geweest voor iemand om te vrijen met zichzelf of een ander. We zouden moeten vrijen omdat het leuk is, of om kinderen te maken. Niet om een ander te pleasen en zelf ongemak of pijn te verduren. Daarom moeten we kennis over het op kunnen doen van plezierige seksuele ervaringen normaliseren en grensoverschrijding van plegers problematiseren. Als we blijven doen wat we altijd hebben gedaan, krijgen we wat we altijd hebben gekregen”.
Seksueel trauma
Als we ons bij het behandelen van seksueel trauma hoofdzakelijk richten op het laten verdwijnen van een posttraumatische stressstoornis, doen we iets beter dan een paar jaar geleden. Maar we dweilen toch nog steeds met de kraan open. Zeker daar waar afhankelijkheidsproblematiek speelt. Je zorgt namelijk niet structureel voor minder seksueel geweld door de gevolgen te bestrijden. Je gaat ook niet automatisch na je EMDR behandeling van seks genieten. Het is aan ons professionals om dit gesprek proactief te agenderen. Weten hoe je lekkere seks kunt hebben is het fundament voor seksuele autonomie. En laat dat nou net een bepalende factor zijn in de bescherming tegen seksuele grensoverschrijding”.
Ongemak
Maar wat maakt het dan zo moeilijk om seksualiteit vanuit een positieve benadering te bespreken? Waarom doen we dat in de hulpverlening niet gewoon op die manier? “De oorzaak daarvoor kun je grofweg indelen in twee categorieën”, legt Meulenbeld uit. “Onze eigen ideeën over wat seksualiteit is en het ongemak om het ter sprake te brengen. Als het gesprek moet gaan over lekkere seks, komen we vaak niet verder dan het bevestigen van een aantal stereotypen op basis van heteronormatieve mythes die seksueel geweld juist in de hand werken. Dat is overigens niet de schuld van de behandelaren of docenten. Zelfs in de medische boeken blijkt misinformatie en een gebrek aan juiste informatie en eenduidigheid de norm. Zo bezien is het dan ook niet gek dat vorig jaar de clitoris pas anatomisch correct in de biologie stond. In Nederland? Ja, in Nederland! Het is een erfenis die ver voor onze geboorte begon”.
Taboes
Wat betreft het ongemak blijkt praten over fijne seks helaas omgeven met nog meer taboes dan praten over nare seksuele ervaringen. Hulpverlener en cliënt, patiënt of leerling blijken in de praktijk op elkaar te wachten om het initiatief te nemen. “Daardoor blijft het thema liggen. Daarnaast denken hulpverleners of docenten dat het niet aan hen is om dingen zo expliciet ter sprake te brengen. Praten over een gezonde leefstijl durven we wel als het gaat over bijvoorbeeld alcohol, drugs, beweging of mindfullness. Maar praten over fijne seks vinden we ineens privé. Terwijl er weinig aandoeningen zijn die geen invloed hebben op seksualiteit en er weinig seksuele problemen zijn die geen invloed hebben op het algehele welzijn”.
Seksuele autonomie bevorderen
De basis van preventie blijft volgens Sabine Meulenbeld om kennis en ervaringen mogelijk te maken die seksuele autonomie bevorderen. “Impliciete boodschappen zijn van cruciaal belang hierin. En wat we als volwassenen soms niet begrijpen is dat kinderseksualiteit geen volwassen kader kent. Dat we dat moeilijk vinden om te begrijpen blijkt wel uit de ophef rondom het programma Blootgewoon. Het gaat er over dat je lichaam in alle aspecten gewoon oké is. Zinnelijkheid, ongedwongen genieten van je lichaam, luisteren naar signalen zonder die onnodig te problematiseren omdat we niet met ons volwassen ongemak overweg kunnen. Ik moet altijd denken aan de dochter van mijn vriendin. Zij zat toen ze een jaar of acht was de hele vakantie in Frankrijk in het zwembad op haar dolfijn te rijden. Mijn vriendin besefte hoe belangrijk het was om haar dochter haar gang te laten gaan zodat ze een positieve en eerlijke relatie kon ontwikkelen met haar lijf. Zeggenschap over alle aspecten van je lichaam maakt weerbaar”.
Seksueel misbruik
Ingewikkelder wordt het wanneer er sprake is van seksueel misbruik. Bij seksueel misbruik spelen verwarring en loyaliteit altijd een rol. Dit zit effectieve heling in de weg. Slachtoffers maken een hogere kans om opnieuw slachtoffer te worden. Selfblaming en eenzaamheid daarin zijn eerder de regel dan de uitzondering. Het is belangrijk individu gericht te werken. Fasering is belangrijk, regie is belangrijk, erkenning is belangrijk, ontschuldigen is belangrijk. Onvoorwaardelijk kunnen zeggen: dit was niet jouw schuld, je hebt dit niet verdiend, het spijt me dat dit je is overkomen”.
In de ervaring van Meulenbeld blijkt lichaamsgericht werken, gecombineerd met psycho-educatie over plezierige seksualiteit, een effectieve combinatie om aan heling te kunnen doen.
Vanzelfsprekende plek
“Het zou mooi zijn als iedereen op de hoogte zou zijn van de ingrediënten voor positieve seksualiteit”, stelt Meulenbeld. “Helaas is mijn boek nog niet af. Tijdens het online congres over seksueel geweld zal ik nader in gaan op een aantal van deze ingrediënten om professionals een idee van handelingsrepertoire te bieden. Ellen Laan zegt daar ook hele zinvolle dingen over. Op langere termijn moet het cultiveren van seksuele autonomie een vanzelfsprekende plek krijgen op scholen en in spreekkamers. Zodat we niet alleen leukere seks hebben met onszelf en anderen, maar vooral dat de niet leuke seks geen grip meer krijgt op allen die ons dierbaar zijn”.
Sabine Meulenbeld begeleidde als lichaamsgericht psychosociaal therapeut elf jaar lang meiden met vragen en problemen op het gebied van liefde, seksualiteit en dwang. Nu traint zij zorg-, onderwijs- en welzijnsprofessionals die mensen begeleiden die met deze thema’s te maken hebben.
Interessant artikel? Meld je aan voor onze gratis nieuwsbrief!
Mee discussiëren over dit en andere artikelen kan in onze LinkedIn-groep.
You may also like
Archieven
- april 2024
- maart 2024
- februari 2024
- januari 2024
- december 2023
- november 2023
- oktober 2023
- september 2023
- augustus 2023
- juni 2023
- mei 2023
- april 2023
- maart 2023
- februari 2023
- januari 2023
- december 2022
- november 2022
- oktober 2022
- september 2022
- juni 2022
- mei 2022
- februari 2022
- januari 2022
- december 2021
- november 2021
- oktober 2021
- september 2021
- augustus 2021
- juni 2021
- april 2021
- maart 2021
- februari 2021
- januari 2021
- november 2020
- oktober 2020
- september 2020
- augustus 2020
- juli 2020
- juni 2020
- mei 2020
- april 2020
- maart 2020
- februari 2020
- januari 2020
- december 2019
- november 2019
- oktober 2019
- september 2019
- augustus 2019
- juni 2019
- mei 2019
- april 2019
- maart 2019
- februari 2019
- januari 2019
- december 2018
- november 2018
- oktober 2018
- september 2018
- augustus 2018
- juli 2018
- juni 2018
- mei 2018
- april 2018
- maart 2018
- februari 2018
- januari 2018
- december 2017
- november 2017
- oktober 2017
- september 2017
- juni 2017
- mei 2017
- april 2017
- maart 2017
- februari 2017
- januari 2017
- december 2016
- november 2016
- oktober 2016
- september 2016
- augustus 2016
- juli 2016
- juni 2016
- mei 2016
- april 2016
- maart 2016
- februari 2016
- januari 2016
- december 2015
- november 2015
- oktober 2015
- september 2015
- augustus 2015
- juli 2015
- juni 2015
- mei 2015
- april 2015
- maart 2015
- februari 2015
- januari 2015
- december 2014
- november 2014
- oktober 2014
- september 2014
- juli 2014
- juni 2014
- mei 2014
- april 2014
- maart 2014
- februari 2014
- januari 2014
- december 2013
- november 2013
- oktober 2013
- september 2013