“Executieve functies zijn de cognitieve processen die doelgericht gedrag aansturen vanuit de prefrontale cortex in onze hersenen”, legt Evelien Platje uit. Deze functies, onder andere flexibiliteit, inhibitie, en het werkgeheugen, spelen een cruciale rol in onze besluitvormingsprocessen en impulscontrole. Volgens Platje is het belangrijk voor hulpverleners en leerkrachten om zich bewust te zijn van verschillende opvattingen over de definitie en de breedte van het begrip executieve functies. Zij spreekt op 9 november aanstaande op het congres over executieve functies waar Blik op Hulp mediapartner van is.
Executieve Functies en Antisociaal Gedrag
Platje legt uit dat er wat betreft crimineel en antisociaal gedrag, vooral een sterke link is met problemen met het werkgeheugen. “Als iemand te weinig informatie in het werkgeheugen vast kan houden, wordt het erg moeilijk om bijvoorbeeld verschillende perspectieven of opties te vergelijken, doelen te stellen waarbij meerdere zaken een rol spelen, consequenties te overzien.” Dit kan leiden tot impulsieve beslissingen, zoals het vasthouden aan oude, destructieve patronen, zoals het oplossen van sociale problemen met agressie en financiële problemen met diefstal of dealen.
Problemen met inhibitie, of impulscontrole, worden ook vaak gevonden bij jongeren met antisociaal of crimineel gedrag. Platje benadrukt dat het belangrijk is om te begrijpen dat niet iedereen met crimineel of antisociaal gedrag ook problemen met executieve functies heeft.
Problemen zijn vaak onderliggend aan andere problemen
Het signaleren van problemen met executieve functies kan uitdagend zijn, omdat deze problemen vaak onderliggend zijn aan andere problemen. “Het kan handig zijn om via een neuropsychologisch onderzoek zicht te krijgen op deze problemen”, zegt Evelien Platje. Ze benadrukt echter dat de resultaten van dergelijke onderzoeken momentopnames zijn en dat ze mogelijk kunnen variëren door factoren zoals stress.
“Naarmate hulpverleners meer kennis over executieve functies hebben en meer ervaring met jongeren met problemen in het executief functioneren herken je deze uiteraard sneller,” stelt Platje. Ze waarschuwt echter voor de valkuil van het te snel denken te herkennen van executieve functieproblemen, na bijvoorbeeld het volgen van een cursus. Het is belangrijk om te onderscheiden wanneer problemen in het executief functioneren daadwerkelijk bijdragen aan crimineel en antisociaal gedrag.
Betrekken van het sociale netwerk
Het betrekken van het sociale netwerk van een jongere is cruciaal bij het omgaan met problemen in het executief functioneren. Psycho-educatie kan een nuttig hulpmiddel zijn om zelfbewustzijn bij de jongere en begrip vanuit hun directe omgeving te vergroten. voor. “Ervaringsdeskundige jongeren geven vaak aan dat ze willen dat er meer met hen wordt gepraat in plaats van over hen,” merkt Platje daarnaast op. Door in te zetten op een positieve benadering, kunnen hulpverleners en onderwijsprofessionals werken aan het opbouwen van sterke relaties en het creëren van effectieve ondersteuningsplannen.
Hoe professionals hun kennis kunnen inzetten
Evelien Platje adviseert professionals om problemen met executieve functies en antisociaal en crimineel gedrag te bekijken vanuit het perspectief van de jongere zelf en niet als op zichzelf staande problemen. Ze stelt voor om de sterke kanten van jongeren te benadrukken, waarbij het doel is om betere resultaten te bereiken door te focussen op wat iemand goed kan, waar ze in willen verbeteren en waar ze naartoe willen werken.
Dr. Evelien Platje spreekt tijdens het congres over Executieve functies op 9 november a.s. te Eindhoven.
Evelien Platje werkt bij de Hogeschool Utrecht als senior onderzoeker binnen het lectoraat Kennisanalyse Sociale Veiligheid en is hogeschoolhoofddocent. Vanaf haar promotieonderzoek naar neurobiologie en antisociaal gedrag bij de VU houdt zij zich al bezig met neurocriminologie. Daarna heeft zij nog als universitair docent bij de Universiteit Leiden en de VU gewerkt en bij het wetenschappelijk onderzoeks- en documentatiecentrum (WODC).
Interessant artikel? Meld je aan voor onze gratis nieuwsbrief en mis nooit meer iets!
Mee discussiëren over dit en andere artikelen kan in onze LinkedIn-groep.
